بررسی حکمت و هنر اسلامی در معماری مدارس, نمونه موردی مدرسه خان شیراز

زبان هنر اسلام، زبان نمادین و رمزگونه است و این رموز و نمادها حامل معنای درونی و ذاتی این هنر بوده و تنها راه بررسی معنای هنر اسلام و آثار هنری آن بررسی این نمادها و سمبولهاست. در واقع می توان گفت زبان نمادین، زبانی است که هنر در تمدنهای دینی برمیگزیند و مفاهیم درونی خود را در قالب آن بیان میکند. در ابتدا باید به بررسی مفهوم نماد و سمبول و چگونگی عملکردآن پرداخته و ضرورت استفاده از آن را مورد توجه قرار دهیم. به طور کلی میتوان گفت نماد به چیزی گفته می شود که نمیتواند به روشی دیگر بیان میشود. با ظهور اسلام در ایران و با توجه به معماری صاحب سبک و پربار ایرانی قبل از اسلام، معماری ایرانیاسلامی شکل گرفت. با رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، صفویان اهمیت ویژه ای برای آموزش طلاب قایل شدند تا جایی که بخشی از مساجد به عنوان مهمترین مرکز اجتماع مسلمین به آموزش طلاب اختصاص پیدا کرد. در حیطه معماری و ابنیه مذهبی، مدرسه رامی توان بنیانی برای آموزش متعالی تر و پاسخی به نیازهای جامعه مسلمانان عنوان کرد. مدرسه خان که با تفکر و اعتقادات شیعه و برای دانشمند بزرگ ایرانی ملاصدرا در شیراز ساخته شده نمونه بارز این نکته است. هنر اسلام دارای گنجینه عظیمی از معانی عمیقعرفانی و حکمت الهی است زیرا این هنر ریشه در بنیانهای ژرف تفکری معنوی و الهی دارد. این هنر، گاه با خلق صورتهای جدید و گاه با بهره گیری از تصاویر و فرمهای هنری گذشته همچون ایران باستان و ایران قبل از اسلام و با نگرش و معنا بخشی مجدد به آنهابه پی ریزی فرهنگی بس غنی و شکوفا در تمدن اسلامی پرداخت. با بررسی های انجام شده در این مقاله این نتیجه حاصل می شود که بناهای دوره اسلامی هر یک حکمتی در خود نهفته دارند. مانند مدرسه خان که فلسفه و حکمت ساخت این مدرسه با اعتقادات شیعه و شخصیت ملاصدرا به عنوان فیلسوف بزرگ شیعه پیوند خورده است.