نسبت اختیار و تعینگرایی علی در نگاه فیلسوفان تحلیلی

آیا اختیار و تعینگرایی علی با هم سازگارند این پرسش مهمترین پرسشی است که امروزه درکانون مباحث مربوط به اختیار خودنمایی میکند. این پرسش به این دلیل رخ مینماید که تعین گرایی علی ما را با دوراهی چالشبرانگیزی مواجه میکند که انتخاب هر یک از راههای آن، ما را به انکار اختیار سوق میدهد: (1 (تعینگرایی علی یا صادق است یا صادق نیست؛ (2 (اگر تعین گرایی علی صادق باشد، اختیار نداریم، زیرا تمام کارهای ما (از جمله اراده) نتیجه تخلفناپذیر علت های سابق خواهد بود؛ (3 (اگر تعینگرایی علی صادق نباشد، اختیار نداریم، زیرا همه رویدادها اتفاقی خواهند بودو در نتیجه نمیتوان آنها را به فاعلی نسبت داد؛ (4 (بنابراین اختیار نداریم. در پاسخ به این ذوحدین، یا باید نشان داد دستکم یکی از گزارههای (2 (و (3 (اشتباه است و یا منکر اختیار شد. نوشتار حاضر نگاهی به مباحث فیلسوفان تحلیلی معاصر درباره این پرسش انداخته و دیدگاههای آنان را دستهبندی وبه اجمال معرفی کرده است و در پایان، با ذکر نکاتی، به مقایسه دیدگاه های فیلسوفان غربی با دیدگاههای متفکران اسلامی و بررسی تفاوتها و شباهتهای آنها پرداخته است.

کلیدواژه ها:

اختیار ، تعینگرایی علی ، سازگار انگاری ، ناسازگار انگاری ، امکان های بدیل ، مثالهای نقضی فرانکفورتی