شبیه سازی رواناب خروجی در حوضه های آبخیز فاقد آمار با استفاده از مدل بارش- رواناب SFB (مطالعه موردی: استان فارس)

روش‌های متعددی جهت شبیه‌سازی هیدرولوژیکی پاسخ حوزه و نیز بررسی رواناب در حوزه‌های آبخیز وجود دارد. یکی از این روش‌ها استفاده از مدل‌های رایانه‌ای است. مدل‌های مذکور این امکان را می‌دهند تا با شبیه‌سازی مولفه‌های مختلف بیلان آبی و یا شناخت فرایند تبدیل بارش به رواناب، مولفه‌های مختلف بیلان آبی و رواناب در حوزه‌هایی که جریان رودخانه اندازه‌گیری نشده است و یا دارای آمار کوتاه مدت است با حداقل زمان ممکن و کمترین هزینه ارزیابی شود. در این تحقیق، الگوریتم مدل SFBبوتون استفاده شده است. مدل SFB رابطه ای ساده از بیلان آبی است که در واقع با اصلاحاتی روی مدل اولیه بوتون بدست آمده است. مدل سه پارامتر دارد که شامل ظرفیت ذخیره سطحی(S)، میزان نفوذپذیر آب(F) و فاکتور دبی پایه (BFI) می باشد. نتایج حاصل از این مدل درحوزه های استرالیا نشان داده است که مدل از قابلیت خوبی در پیش‌بینی رواناب برخوردار است. در این تحقیق جهت ارزیابی مدل SFB از اطلاعات موجود در تعدادی از زیرحوزه های، حوزه های آبریز مهارلو، زهره، کل و مند استفاده شده است. داده های روزانه بارش، رواناب و تبخیر و تعرق در مدت زمانی حدودا 20 ساله مد نظر قرار گرفت. سپس بارش های روزانه به کمک روش TPSS به صورت منطقه ای در آمده و دبی های روزانه هم به صورت دبی ویژه محاسبه شدند. در نهایت به کمک مدل و با بهینه سازی پارامتر های مدل میزان دقت و کارائی مدل در برآورد ضریب همبستگی بین رواناب مشاهده‌ای و برآوردی مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج محاسبه شده توسط مدل در کلیه حوزه ها نشان داد که مدل می تواند شبیه سازی قابل قبولی در شرایط کشور ما داشته و با اطلاعات قابل دسترس، پاسخ حوزه های فاقد آمار (یا با آمار کوتاه مدت) را محاسبه کرده و از قابلیت خوبی در طراحی و تحقیق برخوردار باشد.

کلیدواژه ها:

مدل SFB ، حوضه آبخیز ، شبیه‌سازی و رواناب