بررسی اهمیت تیپ رگبار و گیرش اولیه در مدلسازی دبی سیلاب (مطالعه موردی: آبریز شمال نیشابور)

جهت مدیریت و کنترل بحران آب در مقادیر حد بالا همچون سیلاب ها نیاز به شناخت خصوصیات مختلف سیلاب همچون دبی سیل و در مواردی حجم و سرعت آن می باشد. این در حالیست که باتوجه به بازخورد متقابل سیلاب ها و خشکی ها کاهش و/یا کنترل یکی، بر روی دیگری تاثیر می گذارد. با توجه به اینکه اغلب نقاط مورد نظر فاقد آمار و اطلاعات با کفایت و صحت لازم هستند، شبیه سازی بارش- رواناب منطقه شمال نیشابور در سیستم مدلسازی هیدرولوژیکی با الگوریتم های مدل HEC-HMS پایه ریزی شد. الگوریتم انتخابی در مدل مذکور، روش SCS(CN) می باشد. شماره منحنی حوزه برای شرایط متوسط(81) بر اساس اطلاعات پوشش گیاهی، کاربری اراضی، گروه های هیدرولوژیک خاک و جدول SCS محاسبه شد. روندیابی موج سیل نیز در بازه های مورد نیاز از روش روند تاخیر صورت گرفت. در این تحقیق جهت بررسی اهمیت تیپ رگبار در تخمین دبی اوج سیلاب در کنار ضرایب مختلف جذب اولیه (0.2 و 0.05 )، سه ایستگاه هیدرومتری عشق آباد، دیزبادعلیا و زرنده با پراکنش منطقی در شمال نیشابور انتخاب گردید. نتایج حاکی از آن است که کاربرد روش SCS(CN) در منطقه شمال نیشابور با رگبار تیپ IV و گیرش اولیه 0.2 دارای کمترین درصد خطا می باشد. همچنین استفاده از نسبت جذب اولیه 0.05 به جای 0.2 که توسط وودوارد و همکاران(2003) توصیه شده، در منطقه شمال نیشابور مناسب نمی باشد. بطور کلی نتایج تحقیق نشان می دهد که تنها 53 درصد از دبی های اوج تخمینی (از 15 مشاهده) در دامنه قابل قبول از دبی اوج مبنا قرار دارند. لذا نمی توان روش مذکور را بدون عمل بهینه سازی و/یا فرایند منطقه ای نمودن برای حوضه مورد مطالعه و نواحی مشابه توصیه نمود.

کلیدواژه ها:

تیپ رگبار ، گیرش اولیه ، دبی سیلاب ، شبیه سازی ، آبریز شمال نیشابور