معرفی جواهرنامه محمد بن مبارک شاه قزوینی

محمد بن مبارک شاه قزوینی (و: 966ق.) ملقب به حکیم شاه ، حکیم، متکلم، فیلسوف، مترجم و طبیب حاذق دربار عثمانی است. وی از محضر استادان بزرگی چون جلال الدین دوانی و صدر الدین دشتکی بهره برده و به سبب تسلط بر زبان های فارسی، عربی و ترکی و دسترسی به کتب پیشینیان، توانسته است کتاب های ارزشمندی در علوم مختلف تالیف کند. یکی از این آثار، کتاب فارسی جواهرنامه یا معرفه الجواهر است که در شرح صفات، انواع، معادن، عیوب، روش نگهداری، طبیعت و خواص جواهرات و نیز برخی از احجار تالیف شده است. تا پیش از قرن دهم هجری،جواهرنامه های متعددی در جهان اسلام تالیف شده اما جواهرنامه قزوینی ویژگی هایی دارد که آن را از سایر آثار پیش و پس از خود تمایز می بخشد و تحقیق و تدقیق در آن را ضروری می سازد. یکی از این ویژگی ها، تنوع و تعدد جواهر و احجار معرفی شده در این کتاب است. استفاده از آثاری که در این علم در حوزه های شرقی و غربی جهان اسلام تالیف شده بود این کتاب را جامع جواهرنامه های پیش از خود ساخته است. ویژگی دیگر جواهرنامه قزوینی، سبک نثر آن است؛ بررسی سبک این رساله نشان می دهد که علی رغم دوری مولف از مرکز زبان فارسی، به سبب طبع شاعرانه و ذوق ادبی وی و نیز تسلط بر آثار بزرگان دوره های پیشین در علوم مختلف، کتاب وی با وجود تاثیر پذیری از زبان عربی از بسیاری از سهو های لغوی و دستوری و نیز تکلفات رایج در آن دوره مبراست و با سادگی و ایجاز لازم برای یک متن علمی، به خوبی از عهده انتقال پیام به مخاطب بر آمده است.

کلیدواژه ها:

محمد بن مبارک شاه قزوینی ، حکیم شاه ، جواهرنام ، ه معرفها لجواهر ، سبکشناسی نثر