بررسی روابط بین عملکرد دانه و اجزای آن در ارقام گندم نان تحت شرایط آبیاری کامل و تنش رطوبتی آخر فصل با استفاده از روشهای آماری چند متغیره

به منظور بررسی رابطه صفات موثر بر عملکرد دانه گندم، ارقام زرین، الوند و لاین های امیدبخش C-81-4، C-81-10، C-81-14 و C-82-12 در تاریخ های کاشت 20 مهر، 10 آبان و30 آبان کشت شدند. آزمایش به صورت کرت های نواری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو آزمایش جداگانه آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله سنبله دهی در سال های 84 تا 86 اجرا گردید. نتایج نشان داد در هر دو شرایط بدون تنش و تنش رطوبتی عملکرد دانه با صفات روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد سنبله در مترمربع، وزن هزار دانه همبستگی مثبت و معنی دار داشت. براساس رگرسیون گام به گام صعودی، صفات تعداد سنبله در مترمربع و روز تا رسیدگی در شرایط بدون تنش 83 درصد (83% =R2) و در شرایط تنش 87 درصد (87% =R2) از تغییرات عملکرد دانه را تبیین نمودند. تجزیه علیت با استفاده از صفات مذکور نشان داد، صفت تعداد سنبله در مترمربع و روز تا رسیدگی بیشترین اثر مثبت مستقیم و غیر مستقیم را بر روی عملکرد دانه در هر دو شرایط داشتند. تجزیه به عامل ها نشان داد 3 عامل در شرایط بدون تنش رطوبتی77 درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه نمودند که به ترتیب عامل اجزای عملکرد دانه، ویژگی های دانه و فنولوژی گیاه نام گذاری شدند. در شرایط تنش رطوبتی 2 عامل توانستند 88 درصد از تغییرات داده ها را توجیه نمایند، به ترتیب عامل عملکرد دانه و فصل رشد و عامل مورفولوژیک نام نهاده شدند. در تجزیه خوشه ای صفات مشاهده شد در هر دو شرایط ابیاری عملکرد دانه با صفات روز تا رسیدگی و تعداد سنبله در مترمربع در یک خوشه قرار گرفتند. نتیجه گرفته می شود در تاریخ های کاشت مختلف، گزینش ژنوتیپ ها بر اساس صفات روز تا رسیدگی و تعداد سنبله در مترمربع می تواند به طور غیر مستقیم در هر دو شرایط آبیاری به گزینش ژنوتیپ هایی با عملکرد دانه بالا منتج شود.

کلیدواژه ها:

تجزیه چند متغیره ، تنش رطوبتی ، روابط بین صفات ، عملکرد دانه ، گندم نان