تاثیرپذیری رخداد بیماری مالاریا در ایران از شاخص اقلیمی ENSO

زمینه و هدف: بیماری مالاریا که در ایران نیز به عنوان یکی از مشکلات سلامت عمومی کشور مطرح بوده تا حدود زیادی وابسته به شرایط آب و هوایی است. این وابستگی هم از جهت پشه انتقال دهنده بیماری و هم از جهت طول فازهای تکاملی مختلف انگل پلاسمودیوم است. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر الگوی جوی- اقیانوسی نوسان جنوبی، به عنوان یک عامل تاثیرگذار در شرایط آب و هوایی کشور، در رخداد بیماری مالاریا به عنوان یک بیماری متاثر از شرایط آب و هوایی، در ایران است. روش بررسی: در این راستا داده های مربوط به الگوی نوسان جنوبی از سایت دانشگاه East Angelia برای دوره آماری 1352 تا 1390 اخذ گردید. داده های مربوط به رخداد سالانه بیماری مالاریای کل کشور نیز از منابع زیربط بدست آمد. برای تحلیل ارتباط داده های مذکور، از تحلیل همبستگی Pearson در سطح اطمینان 0/95 (P-value=0/05) به صورت ماهانه و سالانه استفاده گردید. در نهایت برای ارزیابی تاثیر فازهای سرد و گرم این الگوی کلان مقیاس جوی، داده های رخداد بیماری بر اساس فازهای مذکور ماهانه تفکیک شده و با اجرای آزمون پارامتریک T-student دو طرفه مستقل، معنی دار بودن تفاوت داده های رخداد بیماری در فازهای گرم و سرد ENSO، بررسی گردید. یافته ها: نتایج گویای آن بود که داده های رخداد سالانه بیماری مالاریا در ایران، اولا دارای همبستگی معکوسی با شاخص ENSO است و ثانیا این همبستگی تنها برای ماه های May و October معنی دار است و برای ماه های دیگر همبستگی معنی داری مشاهده نگردید. نتایج اجرای آزمون T-student دو طرفه مستقل بر روی دو سری تعداد موارد بیماری تفکیک شده بر اساس فازهای گرم و سرد ENSO در ماه های May و October گویای آن بود که در سال هایی که همراه با فاز گرم El Niño( ENSO) است. رخداد بیماری در کشور بطور متوسط تا 20 درصد بالاتر از سال هایی است که در ماه های October و May آنها فاز سرد ENSO یعنی La Niña حاکم بوده است. نتیجه گیری: ENSO به عنوان یکی از چندین شاخص پیوند از دور تاثیرگذار در آب و ه وای ایران، می تواند تغییرات نسبتا محسوسی در رخدادهای سالانه مالاریا و برخی دیگر از بیماری های حساس به اقلیم ایجاد کند.

کلیدواژه ها:

مالاریا ، الگوی نوسان جنوبی ، El Niño ، La Niña ، ایران