پراکندگی و تقسیم شدگی جابجایی های برشی بر روی گسلهای پویای ناحیه آذربایجان (شمال باختری ایران)

در شمال باختری ایران، گسلهای شمال تبریز، قوشاداغ، مراغه و پیرانشهر، ساختارهای پویایی هستند که هرکدام بطور بخشی در جبران همگرایی مورب (Mesbahi et al 2016)میان پلیت عربی و خردقاره ایران سهیم هستند. پارامتر های هندسی و لرزه ای این گسل ها نشان می دهدکه در مقیاس ناحیه ای، این گسل ها دارای امتداد شمال باختری-جنوب خاوری بوده و سازوکار غالب آنها راست گرد است. با اینحال افزون بر گسلهای راستگرد یاد شده، سری دیگری از گسل های پویا در شکل دهی عناصر ریخت زمینساختی شمال باختری کشور سهیم هستندکه امتداد آنها تقریباعمودبرامتدادگسلهایسریاول وبه تقریب شمال، شمال خاوری-جنوب، جنوب باختری (NNE-SSW)می باشد. این گسل ها پرشیب به سوی شرق و سازوکار غالب آنها چپگرد با مولفه کوچک شیب لغز می باشد. شواهد روی زمین، از جمله رخنمون یافتن سنگهای بلورین پری-کامبرین در مجاورت برخی از این گسلها، نشان می دهد که شکستگیهای با امتداد NNE-SSWساختار هایی عمیق هستند که ریشه در پی سنگ بلورین شمال غرب ایران داشته و اینسطوحضعفقبلاموجوددرپوسته،سازگار با میدان تنش امروزی، دوباره فعال شده و سببجابجاییهای ناحیه ای و ایجاد تغییرشکل در سیماهای ریخت زمین ساختی جوانو جدایش در رسوبات کواترنریشدهاند. هر جفت گسل فعال متقاطع(cross-strike pairs of active faults)یاد شده، به گونه گسلهای همدرد عمل میکنند و هنگام زمین لرزه گسیختگی در طول هریک از آنها، با تغییر تنش کلمب، در مدت زمانی نسبتا کوتاه سبب حرکت و گسیختگی در طول گسل دیگر می شود.

کلیدواژه ها:

تقسیم جابجایی ، آذربایجان ، بزقوش ، قوشاداغ ، دهخوارگان