تحلیل نشانه شناختی چگونگی شکل گیری نقشمایه های نوشتاری در نقاشی معاصر ایران

خوانش نشانه شناختی نقش مایه های نوشتاری در نقاشی معاصر ایران، مورد مطالعه ی مقاله ی حاضر است. بررسی چگونگی تولید نشانه ی نوظهور نقش مایه ی نوشتاری در نقاشی معاصر ایران، بر اساس نظریه ی گفتمان لاکلا و موفه و روش تحلیل متون در این تحقیق بر طبق نشانه شناسی لایه ای انجام گرفته است. به این ترتیب که برای بررسی چگونگی شکل گیری دال تصویری نقشمایه ی نوشتاری تحلیلی نشانه شناختی از دوره ی مورد نظر براساس نظریه ی گفتمان لالکا و موفه ارایه شد؛ در این راستا، طرح نمودار استعماری گفتمان ها مد نظر قرار گرفت. سپس بر اساس نشانه شناسی لایه ای به تحلیل دو اثر از فرامرز پیل آرام پرداخته و سطوح دلالت های نوشتاری در این متون، مورد بررسی قرار گرفت. نوگرایی در ایران با مطالعه ی مفاهیم زیبایی شناختی و اصول فنی هنر مدرن اروپا به عنوان مقوله ای وارداتی وارد عرصه ی هنر ایران گشت. با برگزاری نخستین بی ینال تهران (1337 ه ش) و به رسمیت شناختن هنر نوگرا، برخی هنرمندان در جهت، ایرانی بودن آثارشان از منابع سنتی بهره گرفتند. سپس چالش گفتمانی تازه ای درباب هویت این نقاشی شکل گرفت و با تاسیس هنرکده هنرهای تزیینی این اقدامات در جهت ایجاد مکتب نقاشی ایرانی نوگرا گسترش یافت؛ در پی شیوه ی آموزشی در هنرکده هنرهای تزیینی و سیاست دولت وقت بر اساس ایجاد یک کتب هنری ایرانی، مفصل بندی تازه ای شکل گرفت. به این ترتیب، هویت سنتگرایی نو مبنی بر لزوم بهره گیری نقاشی نوگرا از منابع سنتی هنر ایران، شکل گرفت که منجر به تولید مدلول تازه برای دال سنت های تصویری شد. در این میان گفتمانی تازه با عنوان گفتمان مکتب سقاخانه در جهت تولید آثار نوگرای ایرانی حوال دال نقشمایه ی ایرانی به تثبیت رسید و در بی ینال چهارم تهران (1343ه ش)، مورد تایید قرار گرفت. در این گفتمان، در پی استفاده از نقشمایه های ایرانی و رجوع به پیوستار فرهنگی و هنری ایران، نوشتار وارد مفصل بندی این گفتمان شد و در آثار برخی از این هنرمندان همچون حسین زنده رودی و فرامرز پیل آرام به نقشمایه استحاله یافت. دال نقش مایه ی نوشتاری در این مفصل بندی به وقته تبدیل شد و پس از آن خوشنویسی نیز به عنوان صورتی از نوشتار که واجد رمزگان زیبایی شناختی است وارد آثار نقاشی شد. در ادامه، دال نقشمایه ی نوشتاری ، در نتیجه انتصاب معانی تازه، در مفصل بندی گفتمان نقاشی خط گره گاه این گفتمان قرار گرفت. بررسی چگونگی تثبیت دال ها در مفصل بندی های متعدد گفتمان ها، در حوزه ی گفتمانگونگی نقاشی، شبکه ای از فرایندهایی را نشان می دهد که معنا درون آن خلق می شود. در بررسی موردی آثار، دلالت های رمزگان درون متنی و رمزگان برون متنی نقشمایه های نوشتاری در آثار فرامرز پیل آرام ما را در ساحت زبان قرار می دهد و از طریق مجاز مرسل دلالت بر حضور زبان می کند. دلالت های نشتار، در آن ها در سطح غیر زبانی صورت پذیرفته و کاملا وابسته به امکانات تصویری نوشتار است که به واسطه ی وجه دیداری اش دلالت بر حضور زبان میکند جایی که زبان در واقع کلام مقدس است و حضور چنین کتیبه هایی دلالت بر حضور در مکانی مقدس دارد و نداعی گر ساحت کلام است.

کلیدواژه ها:

نقاشی ایرانی ، نوشتار ، نقشمایه ، نشانه شناسیی لایه ای ، تحلیل گفتمان