نیم نگاه تحلیلی به پیشینه هنجارگریزی در زبان شعر کانکریت

یکی از شیوه های آشنایی زدایی در زبان، هنجارگریزی های نوشتاری شعر کانکریت (تجسمی) است. شعر کانکریت یکی از برجسته سازیهای زبانی (Foregrounding) و فراهنجاریهای نوشتاری (Deviation) و یا به قول جفری لیچ، یکی از قاعده افزاییهایی است که ساختار آن، از ترکیب شعر و گرافیک پدید می آید. در حقیقت شعر کانکریت، نقطه تلاقی هنر کلامی شعر، با هنر دیداری و تصویری نقاشی محسوب می شود. در این مقاله اهتمام نگارنده بر آن است که با استفاده از شیوه تحلیلی – توصیفی، نیم نگاهی به سیر تاریخی پیدایش شعر کانکریت داشته باشد. در کل باید گفت که پیشینه شکل گیری ارتباطات تصویری در زبان شعر، بسیار دیرینه سال است و به دورانهای بسیار دور غارنشین باز میگردد. ولی سرآغاز واقعی شعر کانکریت در معنای امروزی به اوایل قرن بیستم می رسد که گیوم آپولینر (1918) با سرودن کالیگرام هایش، اولین قدم اساسی را برای سرودن شعر کانکریت برداشت. چهل سال پس از آپولینر، در دهه 60 میلادی، پس از تشکیل نهضت بین المللی شعر کانکریت در کشور برزیل، برای اولین بار شعر کانکریت با پیشگامی اوجین گومرینگر (شاعر سوییسی) رسما آغاز شد. این جریان شعری پس از سوییس به تدریج در دیگر کشورهای اروپایی و آمریکا و آسیا در ایران نیز رواج یافت. در ایران خانم طاهره صفارزاده، شاعر و محقق معاصر را بنیانگذار شعر کانکریت می شناسند. پس از طاهره صفارزاده، اسماعیل نوری علا، شاعر و منتقد معاصر، به عنوان یکی از پیشگامان و مروجان این جریان شعری به شمار می آید.

کلیدواژه ها:

آشنایی زدایی ، شعر کانکریت (تجسمی) ، گیوم آپولینر ، اوجین گومرینگر ، طاهره صفارزاده