تحلیل مفهوم های برگشت پذیری، آسیب پذیری و نیرومندی بوم شناختی در مدیریت بوم نظام های مرتعی

مدیریت علمی بوم نظام های طبیعی، همواره با اصطلاح های گیج کنندهای همچون: برگشت پذیری نیرومندی (ظرفیت تحمل آشفتگی) و آسیب پذیری (میزان تحمل نوع و شدت آشفتگی) بوم شناختی همراه می باشد. این مطالعه با هدف تشریح و توصیف، شناسایی هدف ها و زمان مناسب کاربرد هر یک از این مفهوم ها در مدیریت بوم نظام های مرتعی و به روش مرور منابع و تحلیلی انجام شد. برای تحلیل این مفهوم ها و این که چگونه هر یک از آن ها در چارچوب تعریف شده به صورت کاربردی جهتمدیریت بوم نظام های مرتعی به کار گرفته شود و زمینه مناسب استفاده هر یک از آن ها، برخی مصداق های عینی از کشور نیز ارایه میشود. با توجه به نتایج و مدل مفهومی حاصله، توان و قدرت تحمل بوم نظام با افزایش فشار و آشفتگی ها کاهش یافته و به ترتیب در مراحل نیرومندی، آسیب پذیری و برگشت پذیری بوم شناختی قرار می گیرند. مفهوم برگشت پذیری بوم شناختی جهت تشریح خطر از دست دادن توانایی بازیابی بوم نظام استفاده می شود و این به معنی بازیابی و رسیدن به حالت تعادل بوم نظام است و دارای کاربرد وسیع در زمینه های مدیریت، حفظ و احیای بوم نظام ها به ویژه بوم نظام های آسیب دیده می باشد. یک بوم نظام دارای وضعیت های چند گانه به ندرت دارای تعادل یگانه بوده و با ورود آشفتگی های محیطی و مدیریتی به ندرت در حالت تعادل پایدار قرار می گیرد. همچنین از این مفهوم جهت واکاوی شبکه های بوم شناختی- اجتماعی در مواقعی که کاهش خود احیایی شبکه قابل توجه است، استفاده می شود. زمان مناسب استفاده از مفهوم برگشت پذیری، مرحله بحرانی بوم نظام (آستانه انتقال به حالتی نامطلوب تر) است و نیاز به مدل سازی دارد. مفهوم آسیب پذیری بوم شناختی، بیانگر ظرفیت تطبیقی و حساسیت بوم نظام به آشفتگی میباشد و جهت تعیین توانایی یک بوم نظام برای باقی ماندن در وضعیت بالاتر از حد آستانه بحرانی و واکاوی شبکه های بوم شناختی- اجتماعی در مواقعی که کاهش خود احیایی شبکه قابل توجه نبوده و تغیرهای چندانی نداشته باشد و هنگام انجام مطالعه های مقایسه ای بر پایه ویژگی ها و شاخص ها مورد استفاده قرار می گیرد. زمان مناسب استفاده از مفهوم آسیب پذیری، مرحله قبل از مرحله بحرانی می باشد. مفهوم نیرومندی بوم شناختی، بیانگر توانایی بوم نظام در حفظ شرایط آرمانی خود در یک محدوده باریک و تنظیم دقیق نوسان هایساختاری و عملکردی خود جهت بروز بهترین کارکرد بوم نظام می باشد، به عبارت دیگر نیرومندی بوم شناختی دلالت بر عدم انعطاف پذیری ندارد، بلکه توصیف توانایی بوم نظام برای خلاقیت و انطباق در پیش بینی و یا در پاسخ به اختلال و آشفتگی های درونی و یا برونی می باشد و زمان مناسب استفاده از این مفهوم، دو مرحله قبل از مرحله بحرانی بوم نظام می باشد

کلیدواژه ها:

آشفتگی های طبیعی ، بوم نظام های طبیعی ، مدیریت بوم شناختی