ارتباط معنا گرایانه بین کهن الگوها و ماندالا در تزیینات اسلیمی معماری ایرانی اسلامی

زمانی که صحبت از هنر مقدس می شود،هنر جلوه گر حرکتی می باشد به سوی یگانه خالق هستی. این حرکت معنویبه دست هنرمندان مختلف و با استفاده از اشکال هندسی جهت نمادین کردن معانی کیهان شناختی و انسان شناختی بهتصویر کشیده شده.در میان این اشکال هندسی دایره به نماد پویایی و حرکت، تمامیت، کمال، جهان معنوی و متعال،عالم ملکوت و اسمان، ارامش و تعادل و دلالت بر بی زمانی دارد چرا که نه آغازی دارد و نه پایانی و در مقابل ان مربعنماد استحکام و ایستایی و نموداری از استواری، مردانگی، سکون، منطق و معرف زمین است. انسان برای گذر از اینجهان خاکی و رسیدن به جاودانگی این دو شکل هندسی را با هم ترکیب کرد زیرا کمال را در ضدیت و ترکیب این دومی دانست.این ترکیب در ساخت بسیاری از معابد هندو و بودا به صورت الگویی به نام ماندالا مورد استفاده قرار گرفت. تمام انسانها حقایق و هستی های جهان را از حواس چندگانه می فهمند، ولی اگر در وجود خویش تامل کند در می یابدکه در وجود او حقیقتی هست که آن را بی واسطه و مستقیم می یابد. این حقیقت نفس یا روح نام دارد که شامل دوضمیر خودآگاه و ناخودآگاه می شود. کهن الگوها از ناخود اگاه جمعی ناشی می شوند که در همه انسانها یکسان و بهصورت موروثی به دنیا و بر طبیعت تاثیر می گذارند. می توان در طراحی، از کهن الگوها بهره گرفت به این دلیل که تکرارو تقلید در آن نخواهد بود زیرا کهن الگوها به زمان خاص تعلق ندارند. این مقاله تحقیقات بنیادی است و روش تحقیق انمبانی نظری می باشد.روش گرداوری اطلاعات و داده ها بر اساس منابع مکتوب و کتابخانه ای انجام شده است.

کلیدواژه ها:

ضمیر ، کهن الگو ، ماندالا ، اسلیمی ، معماری اسلامی