تحولات سازوکار تنظیم شرایط محیطی در بناهای تاریخی یزد در گذار از معماری ایلخانی-تیموری به قاجاری

معماری خانهها و مدارس شهر یزد در گذار از عصر ایلخانی به عصر قاجاری دستخوش تحولات بسیاری شده است. در نتیجه این تحولات، سازوکار تنظیم شرایط محیطی نیز تکامل یافته و تغییرات شگرفی به خود دیده است . این پژوهش با بررسی کتابخانهای و میدانی بناهای متعدد تاریخی در شهر یزد، شیوه تنظیم شرایط محیطی را در دوره های مختلف تاریخ ی و سبکهای مختلف معماری مورد مطالعه قرار داده است. نتایج نشان میدهد که تحولات سبک معماری از دورهای به دوره دیگر، همواره کاملا0 همساز با اقلیم یزد رقم خورده و روشهای تنظیم شرایط محیطی در گذر از این دورهها بهطرز هنرمندانهای رشد یافته و به کمال رسیده است. در دوران ایلخانی تا تیموری، ایوانهای بلندبالا و ژرف در ترکیب با باغ فراخ و گسترده در یک سو و حیاط کوچک و محصور در سوی دیگر، نقشی بادگیرگونه یافته و علاوه بر سایهاندازی، هوا را در فضاهای فشرده و تودرتوی خانه به جریان میانداختند. اما با گشودهتر شدن فضاها در دوران صفویه تا زندیه، ترکیب گودالباغچه و بادگیر در کنار عناصر حیاطساز این نقش را به عهده گرفتند. این شیوه تنظیم شرایط محیطی در زمان قاجار گسترش چشمگیری پیدا کرده و رواج کامل یافت.

کلیدواژه ها:

گودال باغچه ، بادگیر ، بوم یا اقلیم ، معماری تاریخی ، یزد