ارزیابی و اولویتبندی پایداری منابع طبیعی و زیست محیطی در مناطق روستایی نمونه موردی: دهستانهای بخش مرکزی شهرستان تاکستان

مقابله با مخاطرات طبیعی و زیست محیطی، با توجه به تأثیرات مستقیم و غیر مستقیمی که بر جامعه دارد، به عنوان چالشی مهم در روند توسعه به ویژه توسعه پایدار است. در این بین سکونتگاههای روستایی بیشترین چالش را در این رابطه دارند زیرا بهرهگیری از زمین ومنابع طبیعی توسط ساکنان این پهنه به دلیل وابستگی معیشتی و اقتصادی به آن، بیشتر از نواحی دیگر میباشد. شناخت پتانسیلها،محدودیتها و مخاطرات طبیعی و زیستی در این پهنهها راهی مناسب و کاربردی در جهت حفظ این منابع میباشد. از اینرو هدف از ارائه مقاله حاضر، ارزیابی و اولویتبندی معیارهای پایداری منابع طبیعی و زیست محیطی در سکونتگاههای روستایی میباشد. روش تحقیق وتحلیل به روش مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرمافزار PLS )حداقل مربعات جزئی( میباشد. در بخش اول مقاله به شناساییمعیارهای طبیعی و زیستی با توجه به شرایط جغرافیایی، توانها، محدودیتها و چالشهای منطقه مورد مطالعه و بر اساس نظر کارشناسان روستایی، پرداخته شد که 01 معیار: تخریب مراتع و نابودی گونههای گیاهی و جانوری، هدرروی آب، میزان مصرف کودهایشیمیایی، چاههای غیرمجاز، فرسایش خاک، کاهش آبهای زیرزمینی، هجوم آفات و حشرات، چرای بیش از حد دام، نسبت بهرهبرداری اززمین و تغییرات کاربری اراضی به منظور ارزیابی و اولویتبندی پایداری منابع طبیعی و زیست محیطی در محدوده مورد مطالعه،دستهبندی گردید. در بخش دوم مقاله بر اساس معیارهای به دست آمده، به ارزیابی و اولویتبندی پایداری منابع طبیعی و زیست محیطیدر محدوده مورد مطالعه پرداخته شد که بر این اساس دو دهستان قاقازان شرقی و قاقازان غربی به دلیل کمبود منابع آبی و طبیعی ووابستگی به بارشهای فصلی با چالشهایی همچون چرای بیش از حد دام، تخریب مراتع، تغییر کاربری و نسبت بهرهبردای از زمین روبروبودند ولی در مقابل دهستان نرجه به دلیل منابع آبی مناسب و وابستگی زیاد بخش کشاورزی به آب، با مواردی همچون حفر چاههایغیرمجاز، کاهش آبهای زیرزمینی و هدرروی آب، موجب ناپایداری و ایجاد مخاطره در منابع زیستی و طبیعی شدهاند.

کلیدواژه ها:

روستا ، توسعه پایدار ، معیارهای پایداری منابع طبیعی و زیست محیطی ، بخش مرکزی شهرستان تاکستان