مقایسه عملکرد و بررسی همبستگی بین صفات در لاینهای پیشرفته عدس در شرایط دیم

عدس یکی از حساس‌ترین گیاهانی است که بیشترین تنوع را در عملکرد نشان داده است. اثر آب و هوا بر عدس پیچیده بوده و معمولاً با سایر عوامل (خاک، عملیات زراعی، ژنوتیپ و بیولوژی) تلفیق می‌شود. نیازمندیهای اکولوژیکی و شرایط آب و هوائی نه تنها در بین گونه‌ها بلکه در بین ارقام نیز متفاوت است. با وجود اینکه ممکن است رقمی از نظر ژنتیکی ظرفیت عملکرد بالا داشته باشد ولی ممکن است هنگام قرار گرفتن این گیاه در شرایط نامساعد این پتانسیل بالا مشاهده نشود. اغلب نمونه‌های بومی عدس دارای قابلیت سازگاری کمی هستند. اگرچه تعداد کمی از متخصصین بر روی بهبود تولید عدس کار کرده‌اند، ولی کار آنها در افزایش تولید جهانی نقش چندانی نداشته است. در این تحقیق تعداد 7 لاین و رقم (با احتساب شاهد محلی) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات دیم شمال خراسان (شیروان) در سال‌ زراعی 83-1382 مورد مقایسه قرار گرفت. هر پلات به مساحت چهار متر مربع و شامل چهار خط چهار متری بوده و فاصله خطوط کشت از یکدیگر 25 سانتیمتر بود. موارد یادداشت برداری شامل تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی ، درصد پوشش، ارتفاع بوته، وزن صددانه، ارتفاع اولین غلاف، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد شاخه‌های اولیه و ثانویه، بیوماس و عملکرد دانه بود. نتایج نشان داد که بین لاین‌ها از لحاظ صفات وزن صددانه، ارتفاع پائین‌ترین غلاف و تعداد بذر در غلاف اختلاف آماری معنی‌داری وجود دارد. بیشترین و کمترین میزان عملکرد دانه به ترتیب مربوط به لاین شماره 6 با میانگین 536 کیلوگرم در هکتار و لاین شماره 2 با میانگین 419 کیلوگرم در هکتار بود. لاین شماره 2 کمترین میانگین عملکرد بیولوژیک را نیز دارا بود. صفت تعداد روز تا رسیدگی با تعداد روز تا گلدهی (r=0.589*) و نیز صفت وزن صددانه با ارتفاع بوته (r=0.761**) ، تعداد روز تا رسیدگی (r=0.587*) و ارتفاع پائین‌ترین غلاف (r=0.536*) همبستگی نشان دادند. همچنین صفت تعداد شاخه‌های اولیه با عملکرد بیولوژیک (r=0.574*) و عملکرد دانه (r=0.537*) همبستگی مثبت داشت.