ساختار معماری بومی و عملکرد محیط در روستای گیلان بااقلیم معتدل ومرطوب

تنوع اقلیمی سرزمین ایران موجب شکل گیری انواع متنوعی از فضاهای معماری شده است. از آن میان می توان به واحدهای مسکونی اشاره کرد که بیشترین تأثیرپذیری از خصوصیات محیط طبیعی در آن ها منعکس شده است. در ساده ترین طبقه بندی اقلیمی، بخش های مختلف کشور به نواحی مانند گرم و مرطوب، گرم و خشک، سرد، معتدل، معتدل و مرطوب طبقه بندی شده است. این طبقه بندی برای شناخت گونه های کلی معماری ایرانی سودمند است، اما لازم است به این نکته توجه شود که بسیاری از این نواحی اقلیمی از لحاظ محیط طبیعی و جغرافیای محلی خود به چند خرده اقلیم مجزا تقسیم می شوند. در هر کدام از این مناطق، با توجه به خصوصیات اقلیم محلی، طی سالیان دراز تکامل معماری بومی، شکل خاصی از فضاهای مسکونی پدید آمده است و عناصر معماری شناسایی شده همچون ایوان، بالکن، سایه بان، بام شیب دار و غیره به منظور کنترل پدید ههای اقلیمی و فراهم کردن شرایط آسایش در هر کدام از گونه های بررسی شده، تکامل یافته اند. با وجود پیشینه تاریخی بسیار کهن استان گیلان، هنوز بررسی معماری کافی در این منطقه صورت نگرفته است و با توجه به آن که در دهه های اخیر برخی از نواحی سکونتگاهی دچار دگرگونی های وسیع و گسترده ای شده است، ممکن است که بسیاری از آثار معماری منطقه از میان برود. در این پژوهش به شناسایی انواع فضاهای مسکونی به لحاظ ساختار و نوع کارکرد با توجه به ویژگی های اقلیمی محلی استان گیلان پرداخته شده است. برای این منظور به مقایسه و ارزیابی خصوصیات مورد نظر، در نمونه هایی پرداخته شده که پس از بررسی و بازدید اولیه از حدود 60 خانه در مناطق مورد مطالعه، انتخاب شده اند و معرف معماری بومی آن منطقه می باشند. ساختار کلی پژوهش شامل سه بخش می باشد که در قسمت اول به معرفی خصوصیات محیطی استان گیلان در ارتباط با موضوع پرداخته شده است. در قسمت دوم با شناخت و معرفی معماری بومی مسکونی این استان در سه حوزه و بررسی دقیق تعدادی از نمونه ها زمینه مناسب بحث فراهم آورده می شود و در قسمت آخر از طریق مقایسه و ارزیابی نمون هها، از نظر نوع ساختار کالبدی و نوع پلان، چگونگی ارتباط بین فضاهای باز، نیمه باز و بسته و روابط عملکردی فضاها (ساختار کارکردی فضاها) وجوه اشتراک و افتراق آن ها مورد تحلیل قرار گرفته شده است.

کلیدواژه ها:

اقلیم-معماری بومی-محیط طبیعی-فضاها-منطقه