ارزش های دینی و مذهبی در هنز کاشیکاری دوران صفوی و عثمانی

هنر و دین از جمله جنبه های فراگیر فرهنگی هستند. انسان شناسان هرگز هیچ حامعه ی انسانی را بدون آنها نیافته اند. دین چندین نقش ضروری را در میان جامعه به عهده دارد که بیشتر آنها کاربردی هستند. نظام های دینی یا مذهبی مانند چسبی فرهنگ ها را به هم نگه می دارند. هنر هر جامعه بازتابی از گرایش های مذهبی، دینی، سیاسی، اقتصادی و ... آن جامعه است. هنر در ایران خاستگاهی بسیار کهن دارد. یکی از این هنرها کاشیکاری است که پیشینه ی آن به تمدن های قبل از اسلام باز می گردد؛ پس از اسلام، دوران صفویه، عصر ترقی صنایع، فنون و هنرها مخصوصاً صنعت کاشی و سرامیک است. اوج هنر کاشی هفت رنگ در این دروه است. صفوریان، در فاصله سال های (1736-1501 م) بر ایران فرمانروایی کردند که از مهمترین دوران تاریخی ایران به شمار می آید، چرا که با گذشت نهصد سال پس از نابودی حکومت ساسانیان؛ یک فرمانروایی پادشاهی متمرکز ایرانی توانست بر سراسر ایران از روزگار فرمانروایی نماید. دیگر امپراتوری جهان اسلام، حکومت عثمانی (1923-1299 م) بود که توانست آناتولی و بالکان را با هم یکپارچه و متحد سازد. هر دو حکومت صفوی و عثمانی دارای گرایشات مذهبی بودند که بازتاب آنها را در هنر و صنایع آنها می توان مشاهده نمود این دو حکومت همجوار دارای ارزش های دینی، باورهای مذهبی و هنری خاص خود بودند که در زمانی خاص از هم تأثیر پذیرفتند و در برخی دیگر هر کدام دارای ویژگی های خاص خود بودند. در این پژوهش بازتاب ارزش های دینی و مذهبی در هنر کاشیکاری این دو دوره بررسی می گردد. بنابراین ابتدا مذهب و ارزش های دینی و سپس نقوش، تناسبات، ترکیب بندی و رنگ آمیزی کاشیکاری ها مورد مطالعه قرار خواهند گرفت. با استفاده از مستندات کتابخانه ای و تصاویر موجود و همچنین مشاهده عینی به بررسی موضوع پرداخته خواهد شد و در نهایت تحولات ناشی از تأثیر ارزش های دینی و مذهبی برهنرکاشیکاری این دو همسایه عنوان خواهد شد.

کلیدواژه ها:

ارزش های دینی ، هنر ، کاشیکاری ، صفوی ، عثمانی