بررسی میزان مقاومت و خسارت صفات کمی موثر بر عملکرد و جوانه زنی بذرگندم در اثر تغذیه شپشه برنج ( Sitophilus oryzae)

شپشه برنج دارای انتشار جهانی بوده و خسارت زیادی به محصولات انباری خصوصا غلات انبارشده وارد می کند. غالبا خسارت این آفت منجر به کاهش وزن دانه و قوه نامیه می شود. میزان خسارت و تغذیه این آفت در هشت رقم و لاین(کوهدشت، زاگرس، مروارید، دریا، پاستور، لاین 17، لاین A و 19 - 80 - N ( درقالب بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار و در شرایط انبار بررسی شد. مقدار 100 گرم گندم در ظرف شیشه ای ریخته و سپس در هر ظرف 10 عدد حشره کامل قرار داده و درب آن با توری ململ پوشانده شد. نتایج آزمایش نشان داد شاخص بنیه بذر در رقم مروارید (335) بیشترین مقدار بود که آن احتمالاً به دلیل بیشتر بودن قوه زیست بذری این رقم به خاطر دارا بودن ذخایر ژنتیکی بذری و همچنین خصوصیت این رقم در برابر تحمل خسارت شپشه برنج بود. نتایج همبستگی نیز نشان داد که بین درصد جوانه زنی و عملکرد نهائی دانه در آزمایشگاه همبستگی مثبت و معنی داری در سطح احتمال یک درصد مشاهده شد. شپشه برنج باعث کاهش درصد جوانه زنی و درصد سبز بیشتری در مقایسه با شاهد در ارقام گردید. مقایسه میانگین اثرات نشان داد که رقم مروارید دارای بیشترین شاخص جوانه زنی (81/121 درصد) و رقم پاستور دارای کمترین شاخص جوانه زنی (59/03) بود . با توجه به نتایج آزمون جوانه زنی استاندارد و نتایج حاصل از آزمون پیری تسریع شده از بین ارقام مورد بررسی رقم پاستور نسبت به ارقام دیگر درصد جوانه زنی کمتر ( 66 درصد) به دلیل قوه نامیه کمتر دارای درصد جوانه زنی کمتر و شاخص بنیه کمتر ( 275) بود که علت کاهش درصد جوانه زنی این ارقام به دلیل تأثیر خسارت شپشه برنج بر سنتز و تخریب پروتئین های این نوع رقم گندم بود. بنابراین در بین ارقام مورد بررسی، رقم مروارید و پاستور به ترتیب با دارا بودن کمترین و بیشترین کاهش قوه نامیه، کاهش وزن دانه و مقدار ناخالصی، حائز کمترین و بیشترین میزان خسارت شپشه برنج بودند.

کلیدواژه ها:

شپشه برنج ، درصد جوانه زنی ، درصد سبز