مقایسه اثر شنای استقامت و سرعت بر میزان اختلالات قاعدگی ورزشکاران نخبه استان آذربایجان شرقی

مقدمه: فعالیت های بدنی شدید در زنان ورزشکار حرفه ای می تواند مشکلات سلامتی جدی ایجاد کند. بعضی از محققان تمرین را به عنوان یکی از علل اصلی ایجاد بی نظمی در سیکل قاعدگی معرفی می کنند. به طوری که ۱۶ درصد از زنان ورزشکار از اختلالات قاعدگی محور هیپوتالاموس هیپوفیز رنج می برند. - اختلالات قاعدگی در اثر تغییر در محیط هورمونی ایجاد می شود. تغییر سطوح هورمونی ناشی از تمرین به عنوان یکی از علل اصلی ایجاد بی نظمی در سیکل قاعدگی اثبات شده است. در وضعیت هایی که در آن فشارهای روحی یا جسمی مزمن وجود دارد، سیستم انگیزشی مرکزی، هیپوتالاموس را تحریک می کند و باعث ترشح CRH ، آرژنین و وازوپرسین می شود که این عوامل باعث ترشح کورتیزول می شوند. محققان بیان کرده اند که فشار های مزمن ناشی از تمرین سطح کورتیزول را در زنان ورزشکار بالا می برد. افزایش سطح کورتیزول باعث جلوگیری از ترشح گونادوتروپین از هیپوتالاموس می شود. گونادوتروپین ناکافی مانع از ترشح هورمون لوتئینی و هورمون محرک فولیکولی می شود و اینها نیز باعث می شوند که استرادیول و پروژسترون ناکافی ترشح شود. بنابراین موقعیت های استرس زا مانند تمرینات ورزشی شدید سیستم تولید مثل زنان را از طریق مختل کردن محور هیپوتالاموس هیپوفیز آدرنال دچار مشکل می سازد. این مطالعه به هدف بررسی اثر شاخص های فعالیت بدنی بر اختلالات قاعدگی دختران شناگر انجام گرفت. روششناسی: جامعه آماری این پژوهش ۸۰ نفر از زنان شناگر نخبه استان آذربایجان شرقی است که به صورت نمونه های در دسترس پرسشنامه های ویژگی های جسمی و تعیین نوع اختلالات قاعدگی و پرسشنامه فعالیت بدنی شارکی را تکمیل نمودند. داده های جمع آوری شده بوسیله آمار توصیفی برای تعیین میانگین، انحراف استاندارد، فراوانی، درصد فراوانی و رسم نمودار و جدول برای خلاصهسازی و طبقه بندی اطلاعات فردی و متغیرهای تحقیق و از آمار استنباطی برای تعیین طبیعی بودن توزیع دادهها از آزمون کولموگروف اسمیرنف و آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن جهت بررسی رابطه بین سن آزمودنی ها و آزمون یومن ویتنی برای تعیین ارتباط بین اختلالات قاعدگی و نوع شنا در شناگران با نرم افزار آماری ۲۱ Spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج: یافته ها نشان داد که بین سن شروع فعالیت و سن شروع قاعدگی ارتباط مثبت و معنی داری وجود داشت P<0.05 و همچنین بین شدت و حجم فعالیت با اختلالات قاعدگی ارتباط مثبت و معناداری وجود داشت P<0.05 ولی بین مدت فعالیت و اختلالات قاعدگی ارتباط معنی داری مشاهده نشد P>0.05. بحث و نتیجهگیری: با توجه به یافته های مطالعه ی حاضر، بین اختلالات قاعدگی و شدت فعالیت قهرمانان شنا ارتباط معناداری وجود دارد. ورزش سنگین در زنان موجب کاهش سطوح سرمی پروژسترون و نارسایی مرحله لوتئال و در نتیجه اختلالات قاعدگی و ناباروری می شود. به نظر می رسد که تمرینات ورزشی سبب افزایش مقدار زیاد پرولاکتین و تاخیر بلوغ تخمدان توسط هورمون محرک فولیکولی، سبب تاخیر شروع قاعدگی می گردد. از دیگر یافته های این تحقیق، بین اختلالات قاعدگی و مدت فعالیت قهرمانان شنا ارتباط معنی داری وجود ندارد . از دیگر یافته ها، بین اختلالات قاعدگی و حجم تمرینات رابطه معناداری وجود دارد. فشار ناشی از تمرینات سنگین و پرحجم در خونریزی های رحمی موثر است. همچنین فشارهای مزمن ناشی از تمرینات سنگین، سطوح کورتیزل را در زنان ورزشکار بالا می برند. افزایش سطح کورتیزول باعث جلوگیری از ترشح گنادوتروپین از هیپوتالاموس شده و گنادوتروپین ناکافی، مانع ترشح هورمون لوتئنی و هورمون محرک فولیکولی می شود و کاهش ترشح هورمون محرک فولیکولی و هورمون لوتئنی باعث می شوند که استرادیول و پروژسترون ناکافی ترشح شود. و از آنجایی که سطوح کورتیزول، به شدت و مدت تمرین بستگی دارد، کاهش حجم تمرینات )تعداد ساعت فعالیت( باعث کاهش فشار فعالیت خواهد شد، زیرا کورتیزول در تمرینات شدیدی که بیشتر از 40-62 دقیقه طول می کشد، افزایش می یابد. و در آخر، بین سن شروع فعالیت شنا و سن شروع - قاعدگی ارتباط معناداری وجود دارد. به نظر می رسد که تمرینات ورزشی سبب افزایش مقدار زیاد پرولاکتین که یکی از هورمون های مترشحه از غده هیپوفیز است، می گردد. در قهرمانان زن بالغ، این موضوع ممکن است سبب ایجاد آنچه به عنوان باروری پرولاکتین روی تخمدان در حال بلوغ معروف است، گردد و تاخیر بلوغ تخمدان توسط هورمون دیگری به نام هورمون محرک فولیکولی انجام گیرد. این عمل به نوبه خود می تواند سبب تاخیر شروع قاعدگی گردد که این موضوع می تواند از دلایل شروع قاعدگی قهرمانان شنا در سنین بالاتر باشد.

کلیدواژه ها:

اختلالات قاعدگی ، فعالیت بدنی ، شناگر