فضای معنایی فعل «شدن»در زبان فارسی: نگرشی شناختی

این مقاله به بررسی فضای معنایی فعل «شدن» در زبان فارسی میپردازد تا برخی ویژگیهای بنیادین شناخت زبانی بشر، همچون تحلیل پذیری و ترکیب پذیری را تحلیل کند. یکی از پربسامدترین افعال در زبان فارسی فعل «شدن» است که با توجه به نقشهای متفاوتی که در سطح جمله ایفاء می کند، شاید فعالترین - : فعل در این زبان باشد. با چشم اندازی در زمانی «شدن» با چهار کاربرد مجزا (فعل اصلی، فعل ربطی، فعل می : کمکی تکلیفی و جزء فعلی افعال مرکب) نقش مهمی در نظام فعلی زبان فارسی ایفاء میکند، ساخت مجهول در زبان فارسی یک فعل مرکب در نظر گرفته می شود که در آن عنصر فعلی «شدن» با مقوله های زبانی .متفاوتی همچون اسم، صفت، صفت مفعولی و گروه حرف اضافه ای ترکیب می شود. بررسی فضای معنایی فعل «شدن» نشان میدهد که انواع مختلفت ساختهایی که دارای این (فعل)هستند شبکهای معنایی را شکل میدهند که در آن جزء فعلی «شدن» معنامند است؛ چنین برداشتی برخلاف مطالعاتی است که پیشتر در حوزهٔ ساخت مجهول زبان فارسی انجام شده و در آنها ساخت مجهول عنصری صرفاً نحوی و فاقد معنا تلقی می شود. براساس فضای معنایی فعل «شدن»، ساخت مجهول در فارسی را ساختی تحلیل پذیر فرض می کنیم که در آن وقوع «شدن» به عنوان جزء فعلی ساخت مجهول اتفاقی نیست، بلکه حاصل گسترش معنایی سایر کاربردهای آن در نظام زبان است. بنابراین ارتباط کاربردهای متفاوت«شدن» شواهد بیشتری برای این ادعای دستور شناختی ارائه میدهد که ساخت مجهول بخشی از شبکه گسترده تر ساخت های نحوی مرتبط است نه ساختی اشتقاقی از ساخت معلوم