بررسی الگوی شهرسازی در دوره پهلوی اول در شهرهای شمالی نمونه موردی بابلسر، آمل، بابل

تحولات سیاسی، اقتصادی و اداری دوره قاجار و پهلوی اول که متأثر از جنبش های مدرن غرب بود تأثیر چشمگیری بر کالبد شهر ایرانی گذاشت.این تأثیر با تقدم و تأخر زمانی به شهرهای مختلف رسید. با به قدرت رسیدن رضاخان پهلوی، همگام با مدرنیسم و توسعه، نظام محله بندی شهر درهم شکسته شد و سیستم متمرکز اداری شکل گرفت. احداث خیابان های عریضی که دل شهر قدیم را می شکافت و مرزبندی نوینی ایجاد می کرد بهمنظور نابودی محلات و جلوگیری از تشکیل قدرتهای محلی در شهرهای کشور بود. از طرفی تغییر سیستم اداری و تمرکز فعالیت های سیاسی،اداری و اقتصادی در شهرهای بزرگ، ساخت بناهای اداری و عمومی را ایجاب می کرد و این تغییرات، گرایش به شهرنشینی و مهاجرت به شهرهارا افزایش داده و موجب رشد سریع کالبدی شهر شد. همچنین ورود درشکه اسبی، اتومبیل و لوکوموتیو به سیستم حمل و نقل شهری که نیازمندمعابر عریض و مستقیم است، باعث ناکارآمدی شهرسازی سنتی ایران در پاسخگویی به نیازهای جدید شد که این عامل زمینه ساز الگوپذیری ازشهرسازی و معماری اروپا و تفکرات اندیشمندان دوران مدرن شد. عمده تحولات این دوره که در نوع خود از سرعت بی سابقه ای برخوردار بود ازشهر تهران شروع و با فاصله ای کوتاه به شهرهای دیگر ایران راه یافت. شهرهای شمالی نیز همچون دیگر شهرهای بزرگ و کوچک ایران درمعرض تغییرات کمی، کیفی و اجرای برنامه ریزی های شهری و تغییرات فرهنگی اجتماعی و اقتصادی قرار گرفت. این پژوهش با هدف بررسیالگوی شهرسازی در زمان پهلوی اول در شهرها، به مقایسه خیابان کشی دوره پهلوی و توسعه شهر در شهرهای شمالی آمل، بابل و بابلسر پرداختهاست. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و به کم معدود مدارک و اسناد موجود به صورت توصیفی و منابع کتابخانه ای انجام گرفته است. این مقاله به بررسی و تحلیل شهرسازی و خیابانهای آن دوره پرداخته و در نهایت الگویی را برای شهرهای شمالی در جوار رودخانه ارائه نموده است.

کلیدواژه ها:

دوره پهلوی اول ، الگوی شهرسازی ، خیابانکشی ، نوسازی شهری ، میدان ،