مقایسه عملکرد و اجزای عملکرد برخی توده های محلی و ارقام اصلاح شده گندم مورد کشت در استان آذربایجان شرقی تحت شرایط آبی و دیم

به منظور مطالعه و ا رزیابی عملکرد و اجزای عملکرد 15 رقم گندم (توده های محلی و ارقام اصلاح شده) در شرایط دیم و آبیاری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو آزمایش جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس ساده و مرکب نشان می دهد که بین دو شرایط محیطی متفاوت و ارقام مورد مطالعه تفاوت معنی داری در اکثر صفات وجود دارد. در شرایط تنش خشکی بیشترین میزان عملکرد دانه مربوط به ارقام شماره 14 و 9 به ترتیب با 257/8 و 239/3 گرم در متر مربع و در شرایط آبیاری ارقام شماره 14، 13 و 8 به ترتیب با 332، 308 و 302 گرم در متر مربع عملکرد دانه بیشتری داشتند. با انجام تجزیه رگرسیون گام به گام در محیط تنش سه صفت و در محیط بدون تنش یک صفت وارد مدل شده که به ترتیب 78/4 و 40/7 درصد از تغییرات عملکرد دانه گیاه را توجیه نمودند. با استفاده از تجزیه کلاستر به روش Ward؛ 15 ژنوتیپ مورد بررسی در شرایط دیم به دو گروه و در آبیاری به سه گروه مجزا دسته بندی شدند. همچنین تابع تشخیص نیز صحت نتایج حاصل از تجزیه کلاستر را تأیید نمود. در مجموع در بین ارقام، رقم روشن با توجه به معیارهایی مانند عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و شاخص های تحمل به خشکی با متوسط عملکرد 295/02 گرم در متر مربع به عنوان بهترین لاین برای شرایط آبیاری و دیم انتخاب گردید. در بین ارقام بومی نیز با توجه به معیارهای مذکور می توان ارقام 8، 9 و 10 را برای هر دو شرایط انتخاب کرد.

کلیدواژه ها:

آبیاری ، تجزیه رگرسیون ، تجزیه کلاسترف دیم ، گندم ، عملکرد