مداخله در بافت تاریخی گرگان با شناسایی و بهره گیری از الگوهای معماری بومی منطقه

در ادبیات معماری، واژه های متفاوتی در جهت بیان شیوه هایی از زندگی انسان مشاهده می شود که از بستر سنتی برخاسته اند و امروزه کمتر به چشم میخورند. معماری بومی در هر مقطعی از تاریخ، کاربردی است و با آنکه در طول تاریخ دستخوش پدیده های دگرگون کننده بوده، توانسته هویت ویژه ی خود را حفظ کند و از آنجا که شناسنامه معتبری از مردم یک سرزمین به شمار می رود، نمایانگر آداب و رسوم، روحیه و احساسات، اندیشه و عقیده، ذوق و سلیقه و هنر آنان است. امروزه، امکانات تکنولوژیک مدرن و بازتابهای زندگی صنعتی شده، در تغییر شکل روند تولید فضای معماری گذشته تاثیرات قابل توجهی داشته اند و دو دوران را، چنان گسسته از یکدیگر به وجود آورده اند که پیوند آنها بسیار مشکل به نظر میرسد. حق آن است که گذشته، حال و آینده با یکدیگر بیامیزند و مانند زندگی ترکیب پیوستهای بوجود آوردند. بافتهای تاریخی و قدیمی هسته و کانون اولیه شهرها و قلب تپنده آنها میباشند و سند تاریخ، فرهنگ و دانش معماری و شهرسازی بومی یک ملت و شهر محسوب شده و به عنوان استخوانبندی اجتماعی هر قوم و کشوری، در بردارنده ظرافت و زیبایی و روح خلاق مردمی است که طی سالیان دراز آنها را بر طبق سنن، فرهنگ و نوع معیشت خود به وجود آورده اند، لیکن عدم توجه به بافتهای قدیم و معماری بومی در شهرها سبب نابودی بخشی از شناسنامه فرهنگی شهر می گردد. طرح جدید باید بتواند به تدریج پیوند بین ارزشهای گذشته را با حال و آینده برقرار سازد نه اینکه فقط در حد نماسازی اولیه، تقلید ظاهری و رساندن خدمات محدود باقی بماند. در این مقوله، مشارکت دادن آگاهانه مردم در ساختن بناهایشان و در تدبیر درباره شکل دادن به شهرشان می تواند کمک موثر و سازنده ای در زنده داشتن ریشه ها و ارزش هایی شود که ما در معماری بومی گذشتگان سراغ داریم بنابراین دخالت آگاهانه در فضای شهری از فرسایش و معاصرسازی کورکورانه در آن جلوگیری می کند. بافت تاریخی گرگان دارای قدمتی 6000 ساله میباشد و اصول معماری بومی در آن به خوبی قابل مشاهده است. این بافت که نشان دهنده هویت شهر گرگان است، به دلیل برخی بی توجهی ها در معرض تخریب قرار گرفته بود و نظر به اهمیت بافت و با برنامه ریزی های صورت گرفته برای حفظ و احیای آن، نسبت به مرمت و بهسازی بافت اقدامات جدیدی صورت گرفته است. در این پژوهش سعی بر این است که به روش تحلیلی و توصیفی و با توجه به مطالعات صورت گرفته راجع به بافت تاریخی گرگان، به بازشناسی الگوهای معماری بومی بافت پرداخته شود تا با بهره گیری از آنها، به طراحی بومی در دل بافت دست یافت که کاملا هماهنگ با آن بوده و نشانگر هویت معماری تاریخی گرگان باشد.

کلیدواژه ها:

معماری بومی ، هویت ، فرهنگ ، بافت تاریخی گرگان ، الگوهای معماری بومی