تأثیر تعداد بهره بردار و سهم خانوار از اراضی کشاورزی و دام بر روی توان تولیدی واحدهای مرتعی در حوزه آبخیز رودخانه بیرگان

حوزه آبخیز شمالی رودخانه بیرگان با وسعتی مادل 68437 هکتار در شمال غربی استان چهارمحال و بختیاری واقع است. تعادل منطقی بین تعداد بهره بردار و توان تولیدی مراتع و اندازه مناسب گله در واحدهای بهره برداری مرتعی ضرورت دارد. در این رابطه پس از شناسایی سامان های عرفی اقدام به تعیین توان تولیدی و ظرفیت مجاز مراتع منطقه مورد مطالعه شد. با تعیین تعداد بهره بردار و تعداد دام موجود و سطح اراضی کشاورزی خانوارهای مرتعدار در هر واحد مرتعی و استفاده از رگرسیون خطی چند متغیره اقدام به تجزیه و تحلیل آماری عوامل تأثیر گذار شامل تعداد خانوار، سهم خانوار از اراضی کشاورزی و دام بر روی توان تولیدی مراتع در هر واحد مرتعی شده است. تعداد 10 تیپ گیاهی با ظرفیت 0/91 واحد دامی در هکتار در ماه (Aum=0/91) در حوزه مورد مطالعه گسترش دارد. میانگین هر واحد عرفی معادل 1399 هکتار با تعداد متوسط 36/8 خانوار در هر واحد است. 46 سامان عرفی و قسمتی از 6 سامان عرفی دیگر هم در حوزه مورد مطالعه وجود دارد. سهم هر خانوار از اراضی مرتعی در وضع موجود حدود 41 هکتار است. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره نشان می دهد که ارتباط بین توان تولیدی هر واحد مرتعی با متغیرهایی نظیر سهم خانوار از اراضی کشاورزی در سطح 5 درصد معنی دار است و با متغیرهایی نظیر اندازه گله و تعداد خانوار در هر سامان عرفی در سطح کمتر از 10 درصد ارتباط معنی داری وجود دارد. به عبارتی در سامان های عرفی که سهم خانوار از اراضی کشاورزی بیشتر و تعداد خانوار و دام کمتر است تولید مراتع بیشتر می باشد. متغیر سهم خانوار از اراضی مرتعی دارای کمترین رابطه با متغیر وابسته (توان تولیدی مرتع) است که این موضوع بیان می دارد ارتباط متناسبی بین سهم هر خانوار از اراضی مرتعی و شدت دامگذاری در واحدهای مرتعی وجود ندارد.

کلیدواژه ها:

توان تولیدی مرتع ، واحد مرتعی ، تیپ گیاهی ، اندازه گله