اثرات شوری و رژیم های مختلف آبیاری بر عملکرد، اجزاء عملکرد و درصد پروتئین دانه در ارقام گندم

در مناطق خشکی مانند خراسان جنوبی، جهت نیل به تولید اقتصادی، آبیاری نقش اساسی را ایفا می کند اما چون عمدتا آب مورد استفاده برای آبیاری در این مناطق دارای نمک های محلول هستند، اثر شوری بر رشد گیاه نیز باید بطور همزمان مورد بررسی قرار گیرد . لذا این تحقیق به منظور بررسی اثرات توام تغییرات شوری و عمق آب آبیاری بر عملکرد و اجزاء آن برای ارقام گندم قدس و روشن، جهت بکارگیری در برنامه ریزی مدیریت آبیاری در منطقه خراسان جنوبی، در سال زراعی ۸۴ - ۸۵ اجراء گردید . قالب طرح آزمایشی ، کرت های خرد شده بصورت فاکتوریل بود که در آن سطوح مختلف شوری ( ب ه ترتیب معادل ۱ / ۴ و ۴ / ۵ و ۹ / ۶ دسی زیمنس بر متر ) ، بعنوان کرت های اصلی و دو رقم گندم قدس و روشن و چهار سطح آبیاری ( به ترتیب معادل ۵۰ و ۷۵ و ۱۰۰ و ۱۲۵ در صد نیاز آبی گیاه ) ، بعنوان کرتهای فرعی که در سه تکرار اجراء گردید . نتایج نشان داد که : اثر افزایش شوری آب آبیاری در سطح ۱ درصد بر افزایش پروتئین دانه و در سطح ۵ درصد بر کاهش عملکرد دانه، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت و در سطح ۱۰ درصد بر کاهش تعداد سنبله در متر مربع و تعداد دانه در سنبله، معنی دار بود . اما اثر معنی داری بر ارتفاع گیاه نداشت . کاهش عمق آب آبیاری نیز در سطح ۱ درصد بر کاهش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و افزایش درصد پروتئین دانه، اثر معنی دار داشته و در سطح ۵ درصد بر کاهش وزن هزار دانه و تعداد سنبله در متر مربع و در سطح ۱۰ درصد بر کاهش تعداد دانه در سنبله و ارتفاع گیاه اثر معنی دار داشت . اثر رقم در سطح ۱ درصد بر عملکرد دانه، وزن هزاردانه، ارتفاع گیاه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و درصد پروتئین دانه و در سطح ۵ درصد بر تعداد دانه در سنبله معنی دار بود اما اثر معنی داری بر تعداد سنبله در متر مربع نداشته است . اثر متقابل شوری و کم آبیاری ) ) S*I بر هیچ یک از عوامل عملکرد و اجزاء آن اثر معنی داری نداشت لذا می توان نتیجه گرفت که اثر تجمعی شوری و کم آبی ( بر کاهش عملکرد ) کمتر از مجموع اثرات هر یک از این تنش ها می باشد . افزایش هر یک از تنش های شوری و کم آبی، اثر افزایشی بر درصد پروتئین دانه در هر دو رقم گندم داشت البته در این خصوص اثر کم آبی بیشتر از شوری است عدم تفاوت معنی دار عملکرد دانه و تعداد سنبله در متر مربع در تیمار های ۱۰۰ و ۱۲۵ درصد نیاز آبی گیاه نشان می دهد که آبیاری مازاد بر نیاز ) I۴ با سطح % ۱۲۵ نیاز آبی گیاه ) تاثیر معنی داری بر این پارامترها نداشت که در مقایسه با میانگین های عملکرد بیولوژیک ( که معنی دار شده اند ) می توان نتیجه گرفت که افزایش آب کاربردی ( بیش از % ۱۰۰ نیاز آبی گیاه ) ، بیشتر باعث افزایش رشد رویشی شده تا افزایش عملکرد دانه . عملکرد و درصد پروتئین دانه گندم روشن، بترتیب ۲۱ درصد و ۵ درصد بیشتر از گندم قدس می باشد . بنابراین گندم رقم روشن هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی، نسبت به هر دو تنش کم آبی و شوری، مقاوم تر از گندم قدس بوده و تولید بیشتری داشت

کلیدواژه ها:

پروتئین دانه ، خراسان جنوبی ، شوری ، عملکرد ، کم آبیاری ، گندم