گرایش به تقدیرگرایی در میان زلزله زدگان شهر بم و زمینه های اجتماعی آن

در مواجه با حوادث بلایای طبیعی، بسیاری افراد آنرا تقدیری محتوم تلقی می کنند که گریز یا مقابله با آن ناممکن به نظر می رسد. از این منظر آنچه مقدر شده روی خواهد داد و بنابراین باید به قضا و قدر تن داد. در این میان نقش آدمی، توانایی و اراده او عملا نفی می شود. نتیجه این نوع نگرش عدم اعتقاد به تدبیرگرایی و آینده نگری و در نهایت عدم آمادگی لازم جهت رویارویی با حادثه خواهد بود. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی میزان گرایش مردم بم به تقدیرگرایی است. علاوه بر این هدف رابطه میان برخی پارامترهای اجتماعی و میزان گرایش به تقدیرگرایی نیز مدنظر بوده ایت. طبق آمارهای موجود افراد سالم به جای مانده از حادثه حدود 55160 نفر بوده که از این تعداد 220 نفر به شیوه نمونه گیری طبقه بندی شده و تصادفی سیستماتیک به عنوان نمونه انتخاب شده اند. این تحقیق به روش پیمایش اجتماعی انجام گرفته و تکنیک پژوهش، پرسشنامه و مصاحبه می باشد. پس از جمع آوری پرسشنامه ها اطلاعات آنها توسط نرم افزار SPss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. جهت آزمون فرضیات نیز به تناسب سطح متغیرها، آزمونهای مقایسه میانگیندو نمونه ای مستقل، آنالیز واریانس یکطرفه و آزمون توکی مورد استفاده قرار گرفته اند. بر اساس نتایج تحقیق 18 درصد پاسخگویان کاملا تقدیرگرا و 3 درصد آنها نیز کاملا تدبیرگرا بوده اند. دراین میان 56 درصد افراد تا حدی به تقدیرگرایی گرایش داشته و 23 درصد نیز تا حدی به تدبیرگایی گرایش داشته اند. یافته های تحقیق همچنین نشان داد که میان گرایش به تقدیرگرایی و متغیرهای آگاهی مذهبی، اهمیت مذهب در زندگی، تجربه مذهبی، احساسبرابری اجتماعی، بگانگی اجتماعی، احساس نیاز به قیمومت، تصور فرد از ساخت قدرت در جامعه، ساخت قدرت در خانواده، سطح تحصیلات فرد، سطح تحصیلات والدین، میزان درآمد سرانه و وضعیت اشتغال فرد رابطه وجود دارد. از طرفی میان گرایش به تقدیرگرایی و متغیرهای وضعیت متاهل ،جنسیت پاسخگو، پایبندی به اعتقادات مذهبی، اخلاق مذهبی، مناسک مذهبی، نوع شغل، محیط زندگی و احساس امنیت اجتماعی رابطه ای مشاهده نشد.

کلیدواژه ها:

تقدیرگرایی ، زلزله ، بم