تحلیل عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر معماری تکایا در مازندران

عوامل اجتماعی حاکم بر هر جامعه در زمره ی مهمترین مؤلفه های اثرگذار بر پدیده های آن جامعه به شمار می روند. معماری یکی از این پدیده ها است. معماری با بیان گویای خود، ویژگی های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی یک جامعه را منعکس می کند. جستار حاضر که بر اساس مطالعات کتابخانه ای، پژوهش های میدانی و مصاحبه شکل گرفته است به بررسی تأثیرات عوامل اجتماعی حاکم در دوره ی قاجار، بر معماری تکایا در مازندران می پردازد. از میان تکایای متعدد حوزه ی مورد مطالعه، تعداد 8 تکیه ی شاخص انتخاب و بررسی شدند. تکایای منتخب با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و آزمون هم بستگی پیرسون (پارامتریک) و اسپیرمن (ناپارامتریک) تجزیه و تحلیل شده و همبستگی و ارتباط میان عواملو شاخصه های اجتماعی مؤثر بر معماری آنها، مورد بحث قرار گرفته است. با توجه به این نکته که دو نهاد اجتماعی کاملاً مجزا (یعنی نهاد حکومتی و مردمی) در ساخت تکایای مازندران دخیل بودند، دو نوع تکیه ی حکومت نهاد و مردم نهاد قابل تمایز است. وجود ارتباط مستقیم (مثبت) و معکوس (منفی) معنادار میان نهاد سازندهی تکیه و وسعت، کیفیت ساخت و تزیین، تعداد ستون، تقارن، تعداد طبقات و... مهمترین نتایج این جستار محسوب می شوند. این ارتباط تا اندازهای است که میتوان مؤلفه های یاد شده را متغیرهای وابسته به عوامل اجتماعی نامید.

کلیدواژه ها:

تکیه ، مازندران ، عوامل اجتماعی ، حکومت نهاد ، مردم نهاد