رفتارسنجی تغییر اقلیم طی نیم قرن اخیر در شمال غرب ایران با تأکید بر عنصر دما

هدف از این پژوهش رفتارسنجی تغییر اقلیم طی نیم قرن اخیر در منطقه شمال غرب ایران با استفاده از رفتار عنصراقلیمی دماست. بدین منظور ابتدا سری زمانی داده های ماهانه و سالانه این عنصر مربوط به 12 ایستگاه سینوپتیک شمالغرب ایران در بازه زمانی (2010-1966) تهیه گردید. برای بررسی و شناخت تغییرات سری های زمانی از روش آماری من-کندال استفاده شد و نوع و زمان تغییر داده ها مشخص گردید. نتایج نشان می دهد که، داده ها تصادفی نبوده و وضعیتروند بر داده ها حاکم است. بر اساس بررسی شکل های گرافیکی تغییرات مؤلفه های u و u´ متوسط دما و بارش منطقه طی نیم قرن اخیر دستخوش تغییراتی شده است. این تغییرات از نوع نوسانات کوتاه مدت اقلیمی و روند می باشد که در اکثر سریهای زمانی عمدتاً از دهه 1990 به بعد بیشتر مشهود است . متوسط دمای ماهانه و سالانه در منطقه بویژه در شرق و غربدریاچه ارومیه تغییرات ناگهانی و جهش معنی داری داشته و طی دهه های 1990 و 2000 شیب تندی بر روند صعودی سریهای دما حاکم بوده است. جهش معنی دار دمایی در اکثر ماه های سال و در اغلب سری ها از نوع مثبت می باشد که می توانآن را به رشد فزاینده شهرنشینی طی دهه های اخیر نسبت داد. در بخش های شمالی منطقه از نظر دما تغییرات ناگهانیمعنی داری مشاهده نشد و حالت طبیعی حاکم است. بررسی روند تغییرات دمای سالانه منطقه نشان داد که ایستگاههایاردبیل، جلفا و ماکو در شمال منطقه مطالعاتی فاقد روند بوده اند و ایستگاههای تبریز، ارومیه، مهاباد، اهر، خوی، خلخال،سراب، مراغه و مشیران روندی صعودی را تجربه کرده اند.

کلیدواژه ها:

تغییر اقلیم ، متوسط دما ، آزمون من- کندال ، روند ، شمال غرب ایران