نقش تعلیمات دین زرتشت در شکل گیری معماری سبز در ایران باستان

کیش زرتشتی، قدیمی ترین و دشوارترین دین زنده و دین رسمی سه شاهنشاه بزرگ ایرانی بوده است. از جملهویژگی های این کیش توجه به محیط زیست و تاثیرات ویژه آن در هنر و معماری است. ایرانیان باستان بر این باوربودند که جهان از چهار آخشیج یا عنصر بنیادی به وجود آمده؛ آب، آتش، باد و خاک. ایرانیان در مورد ردهی این چهارگوهر نگرش های مختلفی داشتند از جمله در برخی موارد این چهار عنصر ایزد یا خداوندگاری بودند که در مدح آنهادر اوستا مطالب بسیاری عنوان شده است. اهمیتی که دین زرتشت برای حفظ و حمایت محیط زیست قایل شده باعثآمده است که عده ای از دانشمندان دین زرتشت را نخستین دین حفظ محیط زیست و بنیان گذار معماری سبز نامدهند. نمود این آموزه ها و توجه خاص در قالب معماری معابد آناهیتا (ایزدبانوی آب و نماد باروری)، استودان یا دخمه(جهت جلوگیری از آلودگی خاک) و آتشکده (محل نگهداری آتش) بروز کرده است. از آنجا که تاثیرگذاری انسان بهعنوان یکی از موجودات زیستی کرهی زمین به خصوص در چند قرن اخیر تاثیرگذاری منفی بوده و موجب تخریب،تغییر و دگرگونی چرخهی طبیعی و محیط زیست گردیده است، مطالعه و بررسی جایگاه محیط زیست و معماریهمساز با آن در ایران باستان از اهمیت بالایی برخوردار است.

کلیدواژه ها:

محیط زیست ، زرتشت ، آناهیتا ، استودان ، آتشکده