برآورد فرسایش و رسوب به کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی و مدل EPM مطالعه موردی:حوزه آبخیز سد چم گردلان شهرستان ایلام

آثار سوء پدیده فرسایش در کوتاه مدت ممکن است چندان چشمگیر و محسوس نباشد، ولی در بلندمدت محسوس خواهد بود. فرسایش و هدر رفت خاک یکی از عوامل اصلی در کاهش حاصلخیزی خاک، کاهش محصول، رسوب مواد در آبراهه ها، کانال های آبیاری و رودخانه ها، کاهش ظرفیت مخازن سدها و کاهش عمر آ نها، وقوع سیل و آلودگی محیط زیست و مسدود شدن راه ها می شود. تخمین مقدار رسو بدهی حوضه های آبخیز، مقابله با خطرات ناشی از تجمع رسوب در سازه های آبی و مخازن سدها از اهداف اساسی در مدیریت منابع آب است. این تحقیق با هدف برآورد فرسایش و رسوب حوزه آبخیز سد چم گردلان واقع در استان ایلام با مساحتی بالغ بر 46822 هکتار با استفاده از تکنیک های GIS و مدل EPM انجام گرفته است. در روش EPM که در حقیقت ضریب شدت فرسایش است، چهار عامل شامل ضریب فرسایش حوضه (Ψ) ضریب استفاده از زمین ،(Xa) ضریب حساسیت سنگ و خاک به فرسایش (Y) و شیب متوسط حوضه (I) در واحدهای مختلف (زیر حوضه ها) مورد بررسی قرار میگیرد. در هر یک از زیر حوضه ها بر اساس چهار عامل فوق، مقدار Z یا ضریب شدت فرسایش، متوسط سالانه رسوب ویژه (میزان رسوب تولید شده در واحد سطح) و مقدار رسوب تولید شده در طول سال در سطح زیر حوضهها و بالاخره در کل حوضه محاسبه گردیده است. در این تحقیق، لایه های مربوط به عوامل مدل در محیط GIS تهیه شد و نهایتاً با استفاده از تحلیل های مکانی و همپوشانی لایه های اطلاعاتی میزان رسوب تولید شده برای کل حوضه برابر با 95/880871 تن در سال برآورد گردیده است. طبقه بندی کیفی حوزه بر اساس راهنمای مدل EPM نشان میدهد که بخش اعظم حوزه در کلاس فرسایشی زیاد قرار می گیرد

کلیدواژه ها:

رسوب دهی ، رسوب ویژه ، حوزه آبخیزسدچم گردلان ، ضریب شدت فرسایش ، EPM ، GIS