تحلیلی بر نقش جایگزینی سوخت فسیلی در رفاه نسبی زنان عشایر کشور

از گذشته های دور تا تاکنون بوته ها و درختان جنگل ها و مراتع از جمله منابع اصلی سوخت خانوارهای عشایری بوده اند . برآوردهای انجام شده نشان می دهد که هر خانوار عشایری روزانه قریب 12 تا 13 کیلوگرم هیزم (چوب خشک) را به عنوان سوخت خانگی مصرف می نمایند که به طور متوسط 4562 کیلوگرم در سال برای هر خانوار می باشد. عشایر کوچنده به دلیل رفع نیاز به ناچار از منابع جنگلی و مرتعی بهره می گیرند و آنجایی که در مقابل این بهره برداری اقدانی برای جبران آن نمی توانند انجام دهند این بهره برداری اثرات تخریبی بر جای می گذرد. که مهمترین دلایل آن در تامین سوخت خانوار می باشد. بر اساس نتایج سرشماری اجتماعی و اقتصادی مرکز آمار ایران در سال 1377 نشان می دهد که جامعه عشایری کشور قریب 199930 خانوار بوده و با جمعیت 1304188 نفر، حدود 3 درصد آنها از گاز و 31 درصد از نفت و گازوئیل به عنوان سوخت اصلی استفاده نموده اند. این بررسی نشان می دهد که حدود 66 درصد جمعیت عشایری کشور از هیزم به عنوان سوخت اصلی استفاده می نمایند. مطالعات انجام شده نشان می دهد که هر خانوار عشایری روزانه به 1/5 کیلوگرم گاز مایع و 8 لیتر نفت سفید به عنوان سوخت اصلی خانگی نیازمند می باشد. این مقدار به قیمت مناسب در محل جایگاه های مواد نفتی در محل اطراق های عشایری خود در اختیار ایشان گذاشته شده است. با این وصف جایگزینی سوخت فسیلی ، نه تنها مشتقات افراد خانوار به خصوص زنان و دختران و کودکان عشایری - که جمع آوری کننده هیزم برای خانوار می باشد - را کاهش داده و دسترسی خانوارهای روستایی محروم و دورافتاده هیزم برای خانوار می باشد- را کاهش داده و دسترسی خانوارهای روستاهایی محروم و دورافتاده از سوخت فسیلی را تسهیل نموده بلکه هزینه های این جایگزینی از نظراقتصادی و اجتماعی نیز در مقابل هزینه های حفاظت و احیاء جنگل ها و مرتع ناچیز می باشد.