بررسی تنوع مورفولوژیکی و شیمیایی چای کوهی در استان های چهار محال و بختیاری و اصفهان

چای کوهی یا گل سنبله ای ( Stachys lavandulifolia Vahl) یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده نعناعیان است که به طور خودرو در برخی از مناطق می روید کلیه اندام های هوایی به ویژه سرشاخه های گل دارش، کاربرد وسیعی در تهیه دارو و درمان انسان در طب سنتی دارد از انجا که شرایط اکولوژی نقش عمده ای در رشد ، نمو، کیفیت و کمیت ماده موثره گیاهان دارویی دارد بنابراین تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر عوامل اکولوژی از جمله عوامل جغرافیاییف اقلیمی و ادافیکی بر میزان مواد موثره اسانس این گیاه در تابستان 1388 می باشد در این تحقیق چای کوهی از هفت منطقه از استان های چهار محال و بختیاری و اصفهان جمع آوری گردید . هنگام جمع آوری نمونه ها ارتفاع از سطح دریا، طول و عرض جغرافیایی محل، ثبت گردید. نمونه خاک هر منطقه به آزمایشگاه خاک شناسی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان منتقل گردید و تعدادی خواص فیزیکی و شیمیایی خاک مناطق مورد آزمایش و بررسی قرار گرفت. نمونه های گیاهی پس از انتقال به مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر کرد شناسایی و خشک گردید. نمونه کامل هر منطقه در هرباریوم این مرکز نگهداری می گردد پس از آسیاب ، الک مردن، اسانس گیری و تزریق نمونه ها به دستگاه GC/MS با کروماتوگرام های حاصل از دستگاه درصد ترکیبات مهم هر منطقه مشخص گردید نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که ارتفاع از سطح دریا (بر حسب متر) تاثیر مثبت و معنی داری بر میزان سابینن دارد . همچنین میزان بارندگی همبستگی مثبت و معنی داری با میزان پینن دارد. بقیه فاکتورهای ادافیکی و برخی از فاکتورهای اقلیمی تاثیری بر میزان مواد موثره گیاه نداشت بیشترین درصد سابینن مربوط به نمونه شیدا، بیشترین درصد میریسین مربوط به نمونه ناغان و بیشترین درصد پینن مربوط به نمونه سردره فارسان در استان چهار محال و بختیاری و بیشترین درصد آلفا توجن مربوط به نمونه کلیشاد رخ در استان اصفهان می باشد و بنابراین در اسن دو استان حداقل چهار شیمیوتیپ برای چای کوهی وجود دارد.

کلیدواژه ها:

چای کوهی ، گیاهان دارویی ، سابینن ، میریسین ، آلفا پینن ، آلفا توجن ، GC ، MS