جایگاه نقش تزیینات و کاشی در معماری اسلامی

در آغاز برای جایگاه نقشهای هندسی در هنرهای سنتی نیازمند به مطالعات گسترده و دانش کافی می باشیم[ .تشخیص چنین جایگاهی منوط به درک متقابل هنرهای سنتی و خاستگاه آن از یک سو و شناخت مبانی و مبادی نقشهای هندسی از سوی دیگر میباشد .هنرهای سنتی برای ظهور و بروز ویژگیها و خاستگاه فرهنگی و هنری خویش در پی محمل و بستری است که تمام و کمال قابلیت هیچ مذهبی بدون هنر قادر به « پوشش استعدادهای آنرا داشته و صورتی در خور و شایستهی معنا و محتوای آن باشد. از سوی دیگربنابراین مادامی که دین و فرهنگی چنین پویا و ارزشمند ». آفرینش فضایی مناسب برای نمودها و تجلیات زمینی خویش نخواهد بود)دین اسلام( در پی ظهور و بروز در ساحت هنر است، کدام ظرفیتها و شاخههای هنری مجال حضور آن را فراهم مینماید، یا به تعبیری دیگر مجال ظهور و بروز چنین ساحتی و چنین پیام و محتوایی کدامین صورتها میتواند باشد .بحث معماری اسلامی بدون پرداختن به تزئینات آن ناقص میباشد زیرا تزیینات جزو لاینفک معماری اسلامی است و بخش عمدهایاز معماری اسلامی به تزیینات اختصاص یافته و عملکرد وسیع و ارزشمندی در راستای اهداف معماری اسلامی و حتی در شکلگیری و دوام و بقای آن دارد.انی تزئینات میتواند شامل کوچکترین اجزاء معماری با کاربرد انواع مصالح در سادهترین صورت ممکن تاکلیترین و عمدهترین بخشهای معماری مانند گنبدها،شبستانها و...با انواع و اقسام مصالح در پیچیدهترین شکلهای مختلف هندسیو انتزاعی با روشهای گوناگون باشد.اما دلیل و علت استفاده از این تزئینات برای ما روشن نیست.برای پاسخ به این سؤال ابتدا مفهوم تزیین را در بینش هنر اسلامی مطرح میکنیم ، چون عدهای معتقدند که معماری اسلامی یک معماری تزیینی و فاقد ارزشهای معماریمیباشد و تزیینی بودن را به عنوان یک نقص معرفی میکنند و آن را آرایهای فریبنده میانگارند.اما در بینش هنر اسلامی چنین چیزی مطرح نیست و شناختی به رمزهای تصویری و مفاهیم دینی پیدا کنیم تزئین در هنر اسلامی برای بیان فضای قدسی است،اطلاق . تزئینی بودن به هنر اسلامی از سوی شرقشناسان به دلیل عدم درک رمزهای تصویری است و به غلط تزیین را به معنای آرایهءفریبنده مطرح کردهانددر واقع هنرمند اسلامی با تأسی به مبانی دینی و اعتقادی تلاش نموده با کمک این تزئینات فضای آرامبخش،روحانی و معنوی ایجاد کند وزینت که به عنوان یکی از پایههای تصویری هنر اسلامی ارزیابی شده است وسیله یا بیانی تصویری است برای شرافت بخشیدن به ماده سطح، رنگش، خط،حج،آجر،گل،گچ،کاشی و... تا به افق های برتر اعتلا یابند و رنگ و هویت معنایی نهایتا شخصیت فوق بیابند.

کلیدواژه ها:

تزیینات ، کاشی معماری اسلامی