زاویه ارتفاع خورشیدی در سطوح شیبدار ایران

برآفتاب و نسار از جمله واژه هایی است که هم در ادبیات روزمره مردم عامی و هم در مباحث علمی، برای مقاصد مختلف استفاده فراوانی دارد. چنین واژه هایی مفهوم نسبی داشته و در طول زمان و مکان، نمودمتفاوتی دارد. نمود مکانی آن ها به عوامل مختلفی بستگی دارد که یکی از آن ها میزان انرژی دریافتی از خورشید است. برای بررسی این موضوع و مشخص کردن اطلاق دامنه نسار یا برآفتاب در زمان ها و مکان های مختلف، باتوجه به اثرگذاری زاویه ارتفاع خورشیدی بر میزان انرژی دریافتی، ابتدا با استفاده از روابط فیزیکی، متوسط ماهانه و سالانه، زاویه ارتفاع خورشیدی را در سطوح شیب دار (از صفر تا 90 درجه) در 16 جهت اصلی و فرعی عرضجعرافیایی 29 درجه شمالی، مورد ارزیابی قرار داده ایم. سپس با استفاده از زوایای بدست آمده، مشخص ساخته ایم که در هر ماهی، در جهات مختلف، تا شیب چند درجه، زاویه ارتفاع خورشیدی به کمترین حد خود رسیده است (سطوح نسار) مسلماً جهاتی که در آن ها این زاویه به حداکثر خود رسیده باشد سطوح برآفتاب در نظر گرفته میشوند. مطالعات اولیه نشان می دهد که در صورتی که مقدار شیب را یکسان در تمام جهات فرض نماییم، از نظرمقدار زاویه ارتفاع خورشیدی جهات شرقی (برینگ جنوب شرق و شمال شرق) قرینه جهات غربی (برینگجنوب غرب و شمال غرب) عمل می کنند. برای مثال زاویه ارتفاع خورشیدی در دامنه ای که به سمت جنوب شرق (برینگ 45 جنوب شرقی) ، همانند زاویه ارتفاع خورشیدی در دامنه ای با همان مقدار شیب به سمت جنوبغرب (برینگ 45 جنوب غربی) است و یا در دامنه ی شمال شرق همانند دامنه شمال غرب است و الی آخر. زاویه ارتفاع خورشیدی سالانه در دامنه های به سمت جنوب، بیشتر از دامنه های به سمت شمال است ودر کل دامنه های جنوبی را می توان به عنوان دامنه ای بر آفتاب و دامنه های به سمت شمال، دامنه های نسار شناخته می شوند ولی در ماه های مختلف زاویه شیبی که کمترین یا بیشترین زاویه ارتفاع خورشیدی را دارد، تغییر می کند که در این مقاله به بررسی آن پرداخته ایم.

کلیدواژه ها:

برآفتاب ، نسار ، زاویه ارتفاع خورشیدی ، سطوح شیبدار ، جهت ، روابط فیزیکی