ارزیابی روزانه خشکسالی و منابع آب در اقلیم‌های مختلف ایران

خشکسالی از نظر فراوانی وقوع، شدت، مدت، وسعت، تلفات جانی، خسارات اقتصادی، آثار اجتماعی و آثار شدید درازمدت نسبت به سایر بلایای طبیعی اولویت داشته و مخاطره آمیزتر می‌نماید و بنابراین نیازمند توجه بیشتری در تصمیم‌گیری‌های سیاسی می‌باشد. اثرات ویژة خشکسالی ناشی از کمبود آب در مؤلفه‌های سطحی و زیرسطحی سیستم هیدرولوژیکی می‌باشد. معمولاً رطوبت خاک، اولین مؤلفة سیستم هیدرولوژیکی است که تحت تأثیر کمبود قرار می‌گیرد. هنگامیکه شرایط کمبود ادامه می‌یابد سایر مؤلفه‌ها نیز تحت تأثیر قرارخواهند گرفت. یکی از جنبه‌های فنی و مهم خشکسالی، ارزیابی و پایش خشکسالی است. هدف از این مطالعه بررسی شاخص‌ خشکسالی موثر (EDI)، و شاخص منابع آب قابل دسترس (AWRI) در مقیاس روزانه و مقایسه نتایج، با رواناب ایستگاه‌های هیدرومتری در اقلیم‌های مختلف است تا با شناخت کارایی این شاخص‌ها در مقیاس روزانه در اقلیم‌های مختلف، روابط این شاخص‌ها با سیستم هیدرولوژیکی تعیین گردد. به این منظور ابتدا پنج ایستگاه هواشناسی سینوپتیک در گسترة اقلیم‌های مختلف کشور انتخاب و شاخص‌های خشکسالی موثر و منابع آب قابل دسترس محاسبه گردید. در مرحله بعد ایستگاه‌های هیدرومتری در محدوده ایستگاه‌های هواشناسی انتخاب و دبی روزانه آنها با نتایج شاخص‌های مورد مطالعه، بررسی و ارزیابی شد. نتایج نشان داد شاخص خشکسالی موثر در مقیاس روزانه، مستقل از خصوصیات اقلیمی منطقه، شاخص مناسبی در شناخت وضعیت خشکسالی، مدیریت ریسک و سیستم هشدار خشکسالی می‌باشد. همچنین شاخص منابع آب قابل دسترس، اثرات خشکسالی را به عنوان تابعی از افت روزانه تأثیر بارندگی در منابع آب منطقه نشان می‌دهد.

کلیدواژه ها:

مدیریت ریسک خشکسالی ، شاخص خشکسالی موثر ، شاخص منابع آب قابل دسترس ، ایران