ایران سرزمین تمدن قنات ها

سرزمین ایران خاستگاه فن اوری قنات می باشد. هسته اولیه پیدایش این فن آوری در اطراف ارومیه یا رضائیه بوده که از آنجا به قسمت اعظمی از جهان گسترش یافته است. بطوری که می توان مشخصا از حدود 30 کشور که در پهنه جغرافیایی مکزیک تا ژاپن و شوروی سابق تا پروشیلی می باشد نام برد. استفاده از این فن آوری در ایران دردوران جدید آن قدر گسترده بوده است که قناتها در استانه اصلاحات ارضی، (1340) آب مورد نیاز 2/3 اراضی کشت آبی را تامین می نمود و علاوه بر آن شهرهای بسیاری از آن جمله تهران و یزد آب مصرفی خود را ازمجموعه ای از قناتها تامین می نمود. در دوران جدید با استفاده گستره از منابع انرژی فراوان فسیلی بویژه تولیدات نفتی همراه با تصویب تعداد از قوانین که در رابطه با توسعه منابع آب و اراضی بوده است فن آوری چاههای عمیق و نیمه عمیق جایگزین قناتها که نمودی از یک فن آوری پایدار و سازگار با محیط و اکولوژی بوده گردیده است. در این مقاله با استفاده از اسناد و منابع معتبر ملی و بین المللی و نیز تجربیات سالها تحقیق در موضوع مدیریت آب و زمین و مطالعات میدانی گسترده به تحلیل توسعه قنات و سپس افول این تکنولوژی مهم در ایران پرداخته ضمن شناخت علل از بین رفتن قنات در فرهنگ آبیاری سرزمین کهنمان راهبردهای سازنده پیشنهاد خواهد شد. تا بتوان دیگر یکبار با استفاده از قناتها بعنوان روشی پایدار و هدایتگر به کشاورزی پایدار دست یافت.

کلیدواژه ها:

قنات ، تمدن ، کشت آبی ، چشمه ، جدول آب ، پایداری ، آبیاری