برهمکنش روی و کادمیوم بر رشد و تجمع کادمیوم در گیاه برنج رقم هاشمی (Oryza sativa . L. cv . Hashemi)

به منظور بررسی اثرات اصلی و اثرات متقابل روی و کادمیوم بر عملکرد و رشد برنج رقم هاشمی آزمایش گلدانی در سال 1389 در دانشگاه گیلان اجرا گردید. اثر پنج سطح روی (صفر، 2، 5، 10 و 20 میلیگرم بر کیلوگرم خاک ) و سه سطح کادمیوم (صفر، 50، 100 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مصرف کادمیوم موجب کاهش معنیدار ارتفاع بوته، شاخص برداشت و عملکرد دانه شد. بطوریکه تیمار 100 میلیگرم بر کیلوگرم کادمیوم به ترتیب باعث کاهش 12/9؛ 36/1 و 5/7 درصدی در شاخص برداشت برنج، عملکرد دانه و ارتفاع بوته گردید. مساحت برگ پرچم و طول خوشه در سطح 5 میلی گرم بر کیلوگرم تیمار روی به طور معنی داری افزایش، در حالیکه مساحت برگ پرچم در سطح 20 میلیگرم برکیلوگرم و طول خوشه در سطح 5 میلی گرم برکیلوگرم کاهش معنی دار در سطح 1% پیدا کرد. مصرف روی تاثیر معنیداری در کاهش طول خوشه در سطح %1 داشت. اثر متقابل روی و کادمیوم بر وزن هزار دانه در سطح 1% معنی دار بود.در تیمار روی و کادمیوم با افزایش غلظت روی، اثرات منفی در صفات گیاهی مشاهده گردید. بطوریکه ارتفاع بوته در تیمار Cd50-Zn10 و تیمار Cd50-Zn20 به ترتیب 3/1 و 16/5 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش نشان داده است. اثر متقابل روی و کادمیوم بر غلظت فسفر ساقه، ریشه و دانه معنیدار بود. نتایج جالب توجه که به دست آمده نشان میدهد که در غلظتهای پایین کادمیوم مقدار فسفر ریشه افزایش و در غلظت های بالای کادمیوم فسفر ریشه کاهش یافته ولی در ساقه عکس روند فوق مشاهده شد. با افزایشمصرف روی و کادمیوم در خاک، غلظت روی و کادمیوم در ریشه گیاه برنج افزایش معنیدار یافت . کادمیوم با روی رابطه آنتاگونیسمی داشت یعنی با افزایش مصرف کادمیوم، غلظت روی در دانه و ساقه گیاه برنج کاهش یافت.

کلیدواژه ها:

فلزات سنگین ، برنج ، سمیت ، عملکرد