پیامدهای فضایی – مکانی خشکسالی در نواحی روستایی (نمونه: دهستان باقران – شهرستان بیرجند)

سکونتگاه های انسانی همواره در معرض انواع مخاطرات طبیعی و انسانی بوده است. در میان مخاطرات طبیعی، خشکسالی یکی از بلیه هایی است که هم تابع چگونگی رفتار بشر در زیستکره بوده و هم بر زندگی انسانی اثرگذار است. به منظور تعدیل، خنثی سازی و مقابله با آثار مخرب خشکسالی، شناخت دقیق اثرات فضایی – مکانی این پدیدهو هم چنین مکانیزم عمل کنندگی آن در فضای جغرافیایی از اقدامات اساسی به شمار می آید. منطقه خراسان جنوبی در شرق ایران به عنوان یکی از استانهای روستانشین، در سالهای اخیر با خشکسالی شدید مواجه بوده است. در این مقاله سعی شده تا ضمن بررسی و واکاوی پیامدهای خشکسالی در دهستان باقران شهرستان بیرجند، مکانیزم ایناثرات نیز تبیین گردد. داده های مورد نیاز به دو روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با بهره گیری از آزمونه ای آماری انجام شده است. از میان جامعه مورد مطالعه تعداد 25 روستا و 345 خانوار به عنوان نمونه تعیین و با روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شده است. نتایج نشان داد در پی خشکسالی های اخیر،بنیان های طبیعی تولید (آب و خاک) آسیب دیده است. به سبب رکود راندمان بخش کشاورزی، نابسامانی اقتصاد روستایی به وجود آمده است. به تبع شرایط نامطلوب اقتصادی، در بعد اجتماعی نیز روستاها مسائل عدیده ای را متحمل شده است. سرانجام با نامناسب سازی محیط روستایی برای زیستن روستائیان و رونق واگرایی از روستا، زمینهناپایداری حیات نواحی روستایی تشدید شده است.

کلیدواژه ها:

مخاطرات طبیعی ، خشکسالی ، اقتصاد روستایی ، ناپایداری ، دهستان باقران