تحلیل همدید میانگین دمای ماهانه استان آذربایجان شرقی طی دهه های اخیر

پراکندگی فصلی فشار در ایران توسط عبور و تشکیل الگوهای مختلف فشار و ناهمواریها کنترل می شود. به طوریکه شکل گیری الگوی کم فشار و پرفشار در فصول مختلف سال نقش اساسی در تعیین نوع آب و هوای آن مناطق ایفا می کند. دما یکی از اصلی ترین عناصری است که نقش بسزایی بر روی دیگر عناصر اقلیمی دارد شکل گیری سیستم های کم فشار و پرفشار می تواند از عمده ترین دلایل و عوامل کنترل کننده دمای مناطق گوناگون به شمار آید البته علاوه بر سیستمهای فشار عوامل محلی نیز می توانند دمای مناطقگوناگون را تحت تاثیر قراردهند. بررسی ویژگیهای دمای مناطق گوناگون و عوامل جغرافیایی و الگوهای سینوپتیکی حاکم بر آن از مباحث مهم در مطالعات اقلیمی به شمار می آید. در این تحقیق از نقشه های فشار سطح 500 هکتوپاسکال (hgt) و سطح دریا (s1p) جهت ارزیابی الگوهای حاکم بر استان استفاده شده است به این منظور میانگین نقشه های 55 سال (2005-1951) فشار برای استان از نرم افزار Grads استخراج گردیده است و نحوه پراکندگی الگوهای فشار در سطح استان در فصول مختلف سال ارزیابیگردیده است. نتایج نشان می دهد که در فصول گرم سال در سطوح فوقانی جو با حاکمیت پرفشار در سطح بالا و کم فشار در سطح پایین و در سطح زمین با حاکمیت کم فشار در سطح بالا و پرفشار در سطح پایین بر دمای هوای استان افزوده می گردد و همانگونه که مشخص گردید در فصول سرد سال عکس این حالت اتفاق افتاده است. سپس با استفاده از نرم افزار Surfer 8.0 نقشه های وضعیت میانگین دما در طول دوره آماری مورد استفاده برای هر یک از ایستگاهها در سطح استان ترسیم گردید و مشخص شد که دمای هوا دراستان بیشتر متاثر از ارتفاع می باشد و رابطه معکوسی بین ارتفاع و دما در سطح استان مشاهده می شود و بعد از ارتفاع عرض جغرافیایی بیشترین تاثیر را بر چگونگی وضعیت دمای استان ایفا می کند. از مجموع 12 نقشه ماهانه استان مشخص گردید که متوسط دما در گستره استان برابر با 11/1 درجه سانتی گراد می باشد.

کلیدواژه ها:

الگوهای فشار ، میانگین دما ، کریجینگ ، رگرسیون ، آذربایجان شرقی