مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی در معماری سنتی ایران با رویکرد به انرژی های پاک

مصرف گسترده و کلان انرژی حاصل از سوختهای فسیلی اگرچه رشد سریع اقتصادی جوامع پیشرفته صنعتی را به همراه داشته است اما بواسطه انتشار مواد آلاینده حاصل از احتراق و افزایش دی اکسید کربن در جو و پیامدهای آن، جهان را با تغییرات روز افزونی آماده ساخته است که افزایش دمای زمین، تغییرات آب و هوایی، بالا آمدن سطح آب دریاها و در نهایت تشدید منازعات بین المللی از جمله این پیامدها محسوب می شوند. از سوی دیگر اتمام قریب الوقوع منابع فسیلی و پیش بینی افزایش قیمتها بیش از پیش بر اهمیت و لزوم جایگزینی سیستم انرژی فعلی اهمیت دارد. به دلیل عدم استفاده درست از تجارب ارزشمند تاریخی در حوزه معماری مشکلات زیادی را در نحوه ساماندهی محیط مصنوع شاهد هستیم. به گونهای که تمدن امروزی با خطری مدهش رو به رو است و اکنون برای نخستین بار است که این دهشت را به تمامی درک کرده و در نتیجه ترس از نابودی عمل میکند نزدیک صد سال پیش، رایت راه حلهایی در قالب معماری به پیش نهاد و نشان داد چگونه می توان در هماهنگی با طبیعت و اکوسیستم زیست نه از ترس (که اساساً یک غریزه انسانی است). اعتقاد او بر این بود که بشریت اگر معرض طبیعت و اکوسیستم ها واقع شود و با کلاف آنها درهم تنیده شود به شکلی ایجابی بدان پاسخ خواهد داد و رشد معنوی را سامان خواهد بخشید. بیشک فناوری نوین قابلیت آن را دارند که در تعاملی درست با هنر سنتی، هنر مدرن را از افول رهایی بخشند. از بین رفتن معماری بومی به صورت کالبدی موجب حذف برخی از کارکردهای آن در معماری معاصر شده است. لذا بازیابی این کارکردها یک مسئله اساسی به شمار میرود و کشف پتانسیلهای نهفته در معماری بومی میتواند باعث تسریع در حل مسائل و ابهامات عصر حاضر گردد و همچون مشعلی در یافتن راهی به سوی آینده شعله ور خواهد بود. در این مقاله به بررسی رفتار عناصر معماری سنتی ایرانی در مواجهه با انرژیهای پاک می پردازیم که میتوان با بررسی و دقت در آنها در کاهش مصرف انرژی در جهت رسیدن به توسعه پایدار اقدام نمود و همچنین با بسط دادن تعدادی از این عناصر معماری بومی می توان از آنها به عنوان اجزای اصلی معماری معاصر استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

معماری عملکردگرا ، معماری بومی ، صرفه جویی در انرژی ، توسعه پایدار