برآورد پتاسیل فرسایش خاک و تولید رسوب با استفاده از مدل EPM و تکنیک GIS (مطالعه موردی: حوزه ی آبخیز رودخانه ی بالخلوچای

فرسایش خاک یکی از مهمترین مسائل زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی در سراسر جهان می باشد. کاهش قابل توجه عملکرد حوزه های آبخیز ایران به دلیل حجم زیاد فرسایش، بیانگر ضرورت روزافزون پایش و پیشگری این پدیده ی مخرب می باشد. در این مسیر، بکارگیری روش های نو و دانش روز از اهمیت زیادی برخوردار است.به دلیل پرهزینه بودن احداث ایستگاه های اندازه گیری رسوب، استفاده از روش های تجربی برای برآورد فرسایش و رسوب در حوزه های آبخیز، رایج شده که یکی از این روشها، مدل EPM است. هدف اصلی این پژوهش، بکارگیری تکنیک های سامانههای اطلاعات جغرافیایی سنجش از دور در تهیه ی لایه های اطلاعاتی مورد نیاز مدل EPM در برآورد پتانسیل فرسایش خاک و تولید رسوب در حوزه ی آبخیز رودخانه ی بالخلو چای با مساحت 564 کیلومتر مربع می باشد. دادههای مورد نیاز برای اجرای مدل شامل داده های مکانی و داده های هواشناسی است. داده های مکانی شامل نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، کاربری اراضی و سیمای فرسایش محدوده ی تحت مطالعه و داده های هواشناسی شامل مقادیر بارش و درجه حرارت می باشد. مقدار شدت روسب دهی (Z) برای کل حوزه ی آبخیز 1/22 محاسبه گردید که با توجه به جدول راهنمای مدل، کلاس فرسایش خاک در گروه خیلی شدید قرار می گیرد. میزان فرسایش ویژه ((W(SP) 1369 متر مکعب در کیلومتر مربع در سال برآورد شد و مقدار فرسایش کل ((W(P) 1780 تن بر کیلومتر مربع در سال به دست آمد. در مجموع و براساس نتایج این تحقیق و تحقیقات مشابه، روش EPM می تواند در مطالعات اجمالی فرسایش خاک موفقیت آمیز باشد و از آن جایی که فاکتورهای مرد نیاز این روش، محدود و به سادگی قابل اندازه گیری است، برای حوزههای آبخیز فاقد آمار به راحتی قابل اجرااست.

کلیدواژه ها:

، GIS ، حوزه آبخیز ، رسوب ، رودانه ی بالخلوچای ، فرسایش ، مدل EPM