اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و درصد روغن ارقام کلزا (Brassica napus L.)

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد بر صفات کمی و کیفی ارقام کلزا آزمایشی زراعی در دو سال زراعی 88- 1388 و 89-1388 در شهرشتان مهران واقع در استان ایلام به صورت کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی شامل چهار سطح تنش خشکی (آبیاری کامل، تنش در مرحله گلدهی، تنش در مرحله توسعه غلاف و تنش در مرحله تشکیل دانه) و فاکتور فرعی شامل ارقام (هایولا 401، 308، زرفام و پی اف) بود. نتایج آزمایش نشان داد که بین سال‌های مورد آزمایش اختلاف معنی دارای بین کلیه صفات به دست آمد. سال دوم آزمایش از نظر عملکرد، اجزای عملکرد، تعداد شاخه جانبی، ارتفاع بوته و درصد روغن از وضعیت بهتری نسبت به سال اول برخوردار بود. تعداد شاخه جانبی، ارتفاع بوته و درصد روغن از وضعیت بهتری نسبت به سال اول برخوردار بود. نتایج آزمایش نشان داد تیمارهای تنش خشکی بر عملکرد دانه، تعداد غلاف، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، تعداد شاخه جانبی، ارتفاع بوته و درصد روغن معنی‌دار گردید. در این آزمایش تنش در مرحله گلدهی بیشترین تاثیر را نسبت به سایر تیمارها بر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد شاخه جانبی و ارتفاع بوته برجا گذاشت. وزن هزار دانه نیز بیشتر تحت تاثیر تنش در مرحله تشکیل دانه قرار گرفت وکاهش یافت. بیشترین و کمترین عملکرد دانه نیز به ترتیب در آبیاری کامل و تنش در مرحله گل‌دهی به دست آمد. ارقام از نظر عملکرد، اجزای عملکرد، تعداد شاخه جانبی، ارتفاع بوته و درصد روغن اختلاف معنی‌داری از خود نشان دادند. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در ارقام هایولا 401 و رقم زرفام مشاهده شد. اثر برهمکنش تیمارهای آبیاری × رقم عملکرد و اجزای عملکرد دانه تاثیر گذاشت و بر سایر صفات تاثیر معنی دارای نداشت. آنچه از نتایج این آزمایش به دست آمد می‌توان بیان داشت که تنش در مرحله گلدهی به دلیل تعیین کننده تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف می‌باشد از حساسیت بالاتری نسبت به کمبود آب برخوردار می‌باشد و در بین ارقام مورد آزمایش رقم هایولا 401 به دلیل داشتن عملکرد و اجزای عملکرد دانه بالاتر در منطقه توصیه می‌گردد

کلیدواژه ها:

کلزا ، عملکرد و اجزای عملکرد ، تنش خشکی