نقش بسته بندی هوشمند و فعال در ارتقاء کیفیت، ایمنی و ماندگاری مواد غذایی

افزایش جمعیت جهانی و ضرورت کاهش ضایعات مواد غذایی توسعه فناوریهای نوین بسته بندی را به یکی از اولویتهای صنایع غذایی تبدیل کرده .است بسته بندی علاوه بر نقش حفاظتی در برابر عوامل فیزیکی شیمیایی و ،میکروبی با ارائه اطلاعات کیفی و تسهیل بازاریابی بخشی اساسی از زنجیره تامین مواد غذایی محسوب میشود. در دهه های اخیر دو رویکرد اصلی در این حوزه شامل بسته بندی هوشمند و بسته بندی فعال به طور گسترده مورد توجه قرار گرفته اند. بسته بندی هوشمند شامل استفاده از اندیکاتورها (مانند شاخص زمان - دما، شاخص تازگی و شاخص گاز سنسورها (شیمیایی ،زیستی نوری و گازی و حاملهای داده (بارکد و RFID) است که امکان نظارت بر کیفیت و شرایط نگهداری محصول را فراهم میکنند این سامانه ها تغییرات فیزیکی، شیمیایی یا میکروبی را در طول حمل و ذخیره سازی شناسایی میکنند و داده های کمی در مورد وضعیت محصول را ارائه میدهند. در مقابل، بسته بندی فعال به عنوان یک سیستم پویا طراحی شده است که علاوه بر نقش حفاظتی با آزادسازی یا جذب ترکیبات مختلف بر شرایط داخلی بسته تاثیر می گذارد. مهمترین کاربردهای بسته بندی فعال شامل جاذبهای اکسیژن جاذبها یا دفع کننده های دی اکسید کربن جاذبهای رطوبت جاذبهای اتیلن منتشر کننده های اتانول جاذبها یا منتشر کننده های عطر و طعم، بسته بندی های ضدمیکروبی و آزاد کننده های آنتی اکسیدان است این فناوریها با کاهش سرعت واکنشهای اکسیداسیون مهار رشد میکروبی و کنترل رطوبت به افزایش ماندگاری و کیفیت محصولات غذایی کمک میکنند. بررسیها نشان میدهد که ترکیب بسته بندیهای هوشمند و فعال می تواند یک راهبرد موثر برای بهبود ایمنی ،غذایی افزایش طول عمر مفید محصولات و کاهش ضایعات در صنایع غذایی باشد. توسعه این فناوریها مستلزم همکاری میان رشته های علوم غذایی علم مواد و فناوری حسگر است و میتواند گامی مهم در جهت ایجاد زنجیره های تامین پایدار و کارآمد محسوب شود.

کلیدواژه ها:

صنایع غذایی ، بسته بندی هوشمند ، بسته بندی ، فعال ، کیفیت ، ایمنی غذایی