کنکاشی در اختصاصات زیست- محیطی صنعت بدوی سفال کلپورگان، تنها موزه ی زنده در ایران

کلپورگانروستایی است از توابع شهرستان سرواوان در جنوبشرقی بلوچستان ایران و نزدیکی مرز پاکستان. در کلپورگان مراحل اصلی ساخت سفال به عهده ی زنان است. زنان سفالگر کلپورگان برای ساختن انواع ظروف سفالی هم چون کوزه، قلیان، آفتابه، اسپنددودکن، قندان، سینی، کاسه و ... که در زندگی روزمره از آنها استفاده می کنند، از چرخ سفال گری استفاده نمی کنند. این شیوه ی سفال سازی می تواند نمایان گر قدمت سفال سازی در این منطقه را به قبل از اختراع چرخ برساند. در این روش تمام مراحل کار که شامل فشاردهی، شکل دهی گل (رس +آب) و نقش بندی است، با دست زنان انجام می گیرد. و مردان روستا حمل خاک رس، آماده کردن گل و پختن سفال را انجام می دهند. سفال های تهیه شده در کلپورگان فاقد لعابند و سطوح ظروف کاربردی با یک سنگ کوچک، صاف و هموار می‌شوند. مشخصه‌ای که کلپورگان را از سایر مناطق سفال گری متمایز کرده شیوه ی ساخت سفال با روش 4 تا 6 هزار سال قبل است که دست نخورده باقی مانده، طرح ها و نقش های روی سفال ها بیشتر هندسی هستند و معمولاً شامل یک دایره ی توخالی و یک دایره ی توپر و یک خط می‌باشد که توسط زنان سفال گر کلپورگانی با هم ترکیب و نقش هایی بدون نو آوری و متاثر از گذشت زمان و تغییر ایام را به خود می گیرند. روستای کلپورگان با هنر- صنعت بومی و بدوی سفال سازی تاریخی ومنحصر به فرد با شهرت جهانی شاهکار اندیشه، ذوق، فرهنگ و هنر زنان بلوچ در شرق سرزمین ایران است که نسل به نسل از مادران به دختران منتقل شده و گذشت زمان و گذر حوادث تاریخی از اصالت آن کم نکرده و اصالت بومی آن حفظ شده است. بارزترین وجه تمایز سفال کلپورگان با سایر موارد مشابه طریقه ی ساخت آن است که هم چنان بر اساس الگوهای سنتی و باستانی چند هزارساله بدون استفاده از چرخ ساخته‌ می‌شود.

کلیدواژه ها:

سفال گری ، کلپورگان ، ، قوم بلوچ ، هنر بومی ، صنعت بدوی ، زنان بلوچ