تعیین اجزای مختلف فسفر معدنی و ارتباط آنها با قابلیت جذب فسفر توسط گیاه سیر در تعدادی از خاکهای استان همدان

نیاز شدید به تأمین مواد غذایی مورد نیاز انسان و لزوم رسیدن به خود کفایی در امر تولیدات کشاورزی و بی نیازی از واردات، ایجاب می کند تا در حد امکان میزان تولیدات کشاورزی افزایش داده شود . از جمله عناصر مهم تغذیه گیاهی فسفر است . فسفر پس از ازت مهمترین عنصر غذایی مورد نیاز گیاه است . گرچه میزان فسفر مورد نیاز گیاه در مقایسه با سایر عناصر اصلی اندک است با این حال این عنصر جزء عناصر پر نیاز محسوب می شود . آگاهی از مقدار و توزیع شکلهای مختلف فسفر می تواند در ارزیابی و درک فرایندهای پدوژنیک و بررسی توسعه خاک مهم باشد . دو فرایند اساسی در تغییر شکل و جابجایی فسفر در خاک عبارتند از فرایند های ژئو شیمیایی که توزیع دراز مدت فسفر خاک را کنترل می کنند و دوم فرایندهای بیولوژیکی که تغییرات کوتاه مدت فسفر در خاک را سبب شده و بیشتر تحت تاثیر مواد آلی خاک هستند [1] مطالعات در خاکهای اسیدی نشان می دهد که با افزایش سن خاک فسفر پیوند شده با آهن و آلومینیوم غیر حبس شده ( یونهای فسفاتی که جذب سطحی اکسید ها و هیدروکسیدهای آهن و آلومینیوم شده اند ) ، فسفات کلسیم و فسفر حبس شده درون اکسیدهای آهن و آلومینیوم افزایش می یابند، اما در خاکهای آهکی به دلیل فراوانی کربنات کلسیم و نوع مواد مادری تثبیت فسفر یک امر مهم بشمار می آید ] . [ 8 در نتیجه تعیین توزیع فراوانی اجزای مختلف فسفر در خاکهای آهکی ما را در ارزیابی هر چه بهتر وضعیت فسفر خاک کمک می کند . عصاره گیری جزء به جزء یک ابزار مناسب در ارزیابی وضعیت فسفر خاک و پتانسیل خاک در فراهمی فسفر برای گیاه می باشد . چرا که فراهمی فسفر برای گیاه به جایگزینی فسفر قابل دسترس توسط اجزای مختلف فسفر وابسته است ] . [ 5 قابلیت جذب فسفر برای گیاهان به مقدار شکلهای مختلف فسفر بستگی دارد و تعیین شکلهای مختلف فسفر آن دسته از اجزایی را که در آزاد شدن فسفر طی مدت عصاره گیری فسفر قابل جذب نقش دارند را مشخص می کند . بنابراین مطالعات جدا سازی اجزای مختلف فسفر برای به دست آوردن اطلاعاتی درباره پتانسیل فسفر قابل جذب و تحرک فسفر خاک مفید است . با توجه به اینکه فسفر به شکلهای مختلفی در خاک وجود دارد که می تواند برحاصلخیزی خاک و فسفر قابل جذب تاثیر داشته باشد و با توجه به اینکه در مورد وضعیت اجزای مختلف فسفر در خاکهای استان همدان اطلاعاتی در دست نیست، پژوهش حاضر با هدف تعیین شکلهای مختلف فسفر و ارتباط آنها با برخی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک و شاخصهای گیاه سیر انجام شد