بررسی کیفیت بهداشتی هوای شهر ارومیه با تکیه بر شاخص AQI

آلودگی هوا یکی از معضلات اصلی شهر نشینی در شهرهای بزرگ است. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، در سال 2000 میلادی بیش از 200 میلیون نفر از مردم جهان در مناطقی به سر برده اند که مقدار آلاینده های آنها بیشتر از استانداردهای کیفیت هوا بوده است. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق بررسی کیفیت هوای شهر ارومیه در سال1389 و معرفی آلاینده های مسئول جهت ارزیابی کیفیت بهداشتی هوای شهر در جهت کمک به مدیران و برنامه ریزان شهری برای تعیین و کنترل منابع اصلی آلاینده ها و همچنین آگاه ساختن شهروندان از وضعیت روزانه کیفیت هوای تنفسی محل زندگی شان می باشد. این مطالعه از نوع توصیفی - تحلیلی مقطعی می باشد که طی آن غلظت لحظه ای آلاینده های هوا شاملCO ،SO2 ، NO2 وPM10 طی سال 1389در سه ایستگاه شهر ارومیه توسط آنالیزرهای Enviro S-A و Ecotec اندازه گیری وثبت گردیدند. شاخص کیفیت هوا (AQI) از طریق درون یابی بین غلظت های چهار آلاینده معیار (PM10، NO2، SO2 و CO) محاسبه و سپس بر مبنای جدول استاندارد، کیفیت بهداشتی هوا در گروه های خوب، متوسط، ناسالم برای گروه های حساس، ناسالم، خیلی ناسالم و خطرناک طبقه بندی گردید. نتایج حاصل از شاخص کیفیت هوا حاکی از آن است که در سال 1389، 63 روز کیفیت هوا در شهر ارومیه از حد استاندارد (101AQI>) تجاوز کرده است. بر این اساس، کیفیت هوا در 57 روز برای گروههای حساس غیر بهداشتی بوده و در4 روز بصورت ناسالم، در و2روز در رده خطرناک بود. در روزهایی که شاخص کیفیت هوا از حد استاندارد فراتر رفته، آلاینده مسئول در 8/69% موارد (44 روز) PM10 و در2/30 % موارد (19 روز) SO2 بود. آلاینده مسئول در شرایط خارج از استاندارد طی ماههای فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد، شهریور، مهر، آبان، آذر و دی PM10 بوده لکن در ماههای بهمن و اسفندPM10 نقش کمتری داشته و در مقابل SO2بعنوان اصلی ترین آلاینده مسئول شناسایی شد. ریزگردهای وارد شده از شمال غرب کشور و کشورهای همسایه غربی مانند عراق و سوریه موجب نقش ویژه PM10 در آلودگی هوای شهر ارومیه در شرایط AQI>101 می باشند. با این وجود در ماههای سرد سال بدلیل بروز پدیده اینورژن، دی اکسید گوگرد بعنوان آلاینده مسئول در شرایط غیر استاندارد شناخته شد. ایجاد کمربند سبز در اطراف شهر ارومیه، بهینه سازی سیستم حمل و نقل عمومی و بهبود مدیریت ترافیک از مهمترین راهکارهای پیشنهادی برای کنترل آلودگی هوای شهر ارومیه هستند.

کلیدواژه ها:

آلودگی هوا ، شاخص کیفیت هوا ، آلاینده مسئول ، شهر ارومیه