تحلیل نقش دیپلماسی هوشمند ایران در امنیت مشارکتی خاورمیانه پسا۲۰۱۵

این پژوهش به بررسی نقش دیپلماسی هوشمند ایران در شکل دهی به امنیت مشارکتی خاورمیانه در بازه زمانی پسا ۲۰۱۵ با تمرکز بر دو محور کنترل تسلیحات و بازتعریف هویت اسلامی سیاسی می پردازد. مسئله اصلی، تحلیل کارآمدی راهبردهای ترکیبی ایران سخت افزارانه و (نرم در مواجهه با چالش های امنیتی منطقه پس از توافق برجام و تشدید تحریم هاست. هدف پژوهش واکاوی این فرضیه است که ایران از طریق دیپلماسی هوشمند، نه تنها به بازدارندگی تسلیحاتی دست یافته بلکه با بازتعریف هویت اسلامی سیاسی الگویی نوین از مشارکت امنیتی مبتنی بر مقاومت را در تقابل با نظام تک قطبی غرب تثبیت کرده است. روش شناسی مبتنی بر تحلیل کیفی اسنادی (سخنرانی های مقامات، ایرانی گزارش های (IAEA و SIPRIT) و مطالعه موردی تطبیقی (برجام) و محور مقاومت است. یافته ها نشان دهد ایران با به کارگیری همزمان ابزارهای دیپلماتیک مانند مذاکرات وین و اهرم های هویتی (گفتمان مقاومت) موفق به ایجاد توازن قوا در منطقه شده است. شاخصهای موفقیت شامل کاهش تنش های هسته ای موقت (۲۰۱۵-۲۰۱۸)، تقویت نفوذ در سازمان های منطقه ای مانند شانگهای و الهام بخشی به جنبش های ضداستکباری در لبنان و یمن است. با این حال چالش هایی مانند تحریم های یک جانبه و محدودیت های حقوقی NPT مانع از تثبیت کامل این الگو شده اند. نتایج این مطالعه برای سیاستگذاران منطقه ای و بین المللی حائز اهمیت است چرا که نشان می دهد دیپلماسی هوشمند ایران می تواند به عنوان الگویی برای امنیت مشارکتی در نظم های چند قطبی آینده مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

امنیت مشارکتی ، دیپلماسی هوشمند ، خاورمیانه پسا۲۰۱۵ ، کنترل تسلیحات ، هویت اسلامی سیاسی ، محور مقاومت