سنگ نگاری، سنگ شناسی و زمین شیمی توده های نیمه آتشفشانی در کانسار مس- مولیبدن پورفیری دوگان (کمربند ترود- چاه شیرین)

محدوده معدنی دوگان در حاشیه شمالی دشت کویر مرکزی ایران و در شمال باختری روستای ترود از توابع شهرستان شاهرود جای دارد. واحدهای سنگی منطقه شامل سه توده مجزای نیمه آتشفشانی و به ترتیب سنی از قدیم به جدید شامل کوارتزمونزونیت تا مونزودیوریت پورفیری، دیوریت تا میکرودیوریت پورفیری، کوارتزدیوریت تا گرانودیوریت پورفیری و سنگ های درونگیر آتشفشانی و آذرآواری ائوسن هستند. بیشترین گسترش این توده­ها در بخش­های شمال­خاوری، مرکز و جنوب خاوری محدوده است و توده کوارتزمونزونیت تا مونزودیوریت پورفیری نسبت به دیگر توده­ها گسترش بیشتری دارد. میزان SiO۲ این توده ها برابر با ۱۵/۵۲ تا ۸۵/۶۶ درصدوزنی است. بر پایه شواهد زمین شیمیایی، این توده­ها سرشت متاآلومین تا پرآلومین و کالک آلکالن تا کالک آلکالن با پتاسیم بالا دارند. در نمودار بهنجارشده به ترکیب گوشته اولیه و کندریت کمابیش همه نمونه ها، از عنصرهای خاکی کمیاب سبک (LREE) نسبت به عنصرهای خاکی کمیاب سنگین (HREE) غنی شدگی نشان می دهند. در این نمونه­ها مقدار (La/Ybn) برابر با ۸۳/۱ تا ۰۲/۲۰ است. غنی­شدگی از عنصرهای لیتوفیل با یون بزرگ (LILE) مانند Rb، Cs و K در همه نمونه­های نیمه آتشفشانی منطقه، ویژگی های زمین شیمیایی یک محیط ژئودینامیکی مرتبط با فرورانش را نشان می دهد. با توجه به نمودارY در برابر Sr/Y و و Ybn در برابر (La/Yb)n، بیشتر نمونه های نیمه آتشفشانی منطقه شاخص شبه آداکیتی دارند. نسبت Sr/Y در توده کوارتزمونزونیت تا مونزودیوریت پورفیری برابر با ۱۳/۱۴-۲۸/۵۰، در توده دیوریت تا میکرودیوریت پورفیری برابر با ۷۷/۴۷ -۴۹/۷۴ و در توده کوارتزدیوریت تا گرانودیوریت پورفیری برابر با ۵۱/۵۸- ۰۳/۱۳۷ است.

کلیدواژه ها:

دوگان ، ترود- چاه شیرین ، نیمه آتشفشانی ، شبه آداکیت