ادراک فضایی و تجربیات زیسته در میدان محمدیه تهران

در بسیاری از میدان های شهری تهران، به رغم انجام مداخلات کالبدی، کیفیت تجربه زیسته کاربران همچنان پایین باقی مانده و فضاها فاقد توان درگیرسازی حسی و اجتماعی اند. میدان محمدیه نیز با وجود بازطراحی ظاهری، نتوانسته بستری برای شکل گیری ادراک چندحسی، حس تعلق یا حضور اجتماعی فعال فراهم کند. این پژوهش با رویکرد کیفی پدیدارشناسانه، به تحلیل تجربه فضایی، حسی و اجتماعی کاربران میدان محمدیه تهران (میدان اعدام سابق) پرداخته و تلاش می کند شکاف میان طراحی کالبدی و تجربه انسانی را بررسی کند. داده ها ازطریق مشاهده میدانی، مصاحبه های نیمه ساختاریافته و نقشه های ارزیابی حسی محیطی گردآوری و در سه حوزه بویایی، شنوایی و لامسه تحلیل شده اند. نتایج نشان می دهد که میدان، با وجود فرم هندسی دایره ای و انسجام بصری، در برانگیختن ادراک حسی عمیق و ایجاد حس تعلق و امنیت ناتوان بوده است. مرکز میدان به دلیل طراحی سرد، عناصر غیرفعال و نبود پوشش گیاهی، کارکرد خود را از دست داده و به فضایی ایستا و کم تحرک بدل شده است. کاربران عمدتا حضور در حاشیه ها را ترجیح می دهند و تعاملات اجتماعی در میدان به حداقل رسیده است. یافته ها نشان می دهد که ضعف در خوانایی حرکتی، ناکارآمدی عنصر آب، بی هویتی فضایی، و نبود برنامه ریزی شبانه، از چالش های اصلی میدان به شمار می روند. پژوهش بر لزوم بازطراحی میدان با رویکردی مبتنی بر حواس، ارتقای امنیت و بازآفرینی هویت فضایی تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

ادراک فضایی ، تجربه زیسته ، طراحی مبتنی بر حواس ، پدیدارشناسی ، تعاملات اجتماعی