تجزیه و تحلیل گرافیکی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های کم تانن باقلا (.Vicia faba L) با استفاده از روش GGE بای پلات

باقلا (.Vicia faba L) یکی از حبوبات چند منظوره با دامنه سازگاری وسیع، ارزش غذایی بالا و با داشتن قابلیت تثبیت بیولوژیک نیتروژن در تناوب زراعی به پایداری تولید و نظام های زراعی کمک می کند. یکی از مهمترین صفات تعیین کننده کیفیت در ارقام باقلا محتوای تانن دانه می باشد. به منظور مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و انتخاب ژنوتیپ های برتر باقلا بر اساس عملکرد دانه و  پایداری آن و رابطه صفات زراعی مطلوب با عملکرد دانه، ۱۲ ژنوتیپ کم­تانن باقلا درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در چهار ایستگاه تحقیقاتی، گرگان، دزفول، بروجرد و ایرانشهر، در دو سال زراعی (۰۱-۱۴۰۰ و ۰۲-۱۴۰۱) ارزیابی شدند. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که اثر ساده، برهمکنش دوگانه و سه گانه ژنوتیپ × سال × مکان بر عملکرد دانه باقلا در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بر اساس روش GGE-Biplot، دو مولفه اول در مجموع ۶۰/۹درصد (مولفه اول ۳۴/۵درصد و مولفه دوم ۲۶/۴درصد) از تغییرات برهمکنش ژنوتیپ × محیط عملکرد دانه را توجیه کردند. بر اساس نمودار چند ضلعی، در گرگان و بروجرد، ژنوتیپ های G۶ Leofrontu×WRB ۱-۵)) و G۴ (Icarus×WRB ۱-۵) و در ایرانشهر ژنوتیپ G۱۱ (FLIP۰۳-۳۴FB×WRB ۱-۵) و در دزفولژنوتیپ هایG۳  (۱۲TER-۰۹۹-S۲۰۰۸, ۰۳۴-۳) وG۱۰  (ILB ۱۲۷۰ × WRB ۱-۴) سازگار بودند. محیط آزمایشی دزفول از قدرت تمایز خوبی برخوردار بود و به عنوان مکان مناسب جهت گزینش ژنوتیپ های برتر شناخته شد. تجزیه و تحلیل گرافیکی ژنوتیپ × صفت رابطه مثبت بین عملکرد دانه با ارتفاع گیاه، تعداد غلاف در گیاه، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه و طول غلاف را نشان داد. از این رو، این صفات را می توان به­عنوان معیار گزینش در فرآیند انتخاب با هدف اصلاح ژنوتیپ های باقلا با عملکرد دانه بالا در نظر گرفت. ژنوتیپ هایG۳  (۱۲TER-۰۹۹-S۲۰۰۸, ۰۳۴-۳)، (Icarus×WRB ۱-۵) G۴،G۶  Leofrontu×WRB ۱-۵)) و G۱۰ (ILB ۱۲۷۰ × WRB ۱-۴) با دارا بودن عملکرد دانه بالاتر و پایداری آن برای بررسی های بیشتر و آزادسازی رقم جدید برای مناطق هدف انتخاب شدند.

کلیدواژه ها:

باقلا ، برهمکنش ژنوتیپ × صفت ، برهمکنش ژنوتیپ × محیط ، ژنوتیپ ایده ال ، عملکرد دانه